(Čl. 13) Pravo na delotvorni pravni lek
(Čl. 13 / CAT-13 / ICCPR-2 / CEDAW-2f) Delotvorni pravni lek
(Čl. 35) Uslovi prihvatljivosti
(Čl. 41) Pravično zadovoljenje - opšte
(P7-3) Naknada za pogrešnu osudu
(P7-3) Osuda
(P7-3) Pogrešna primena prava

Broj predstavke

22999/06

Zbirke

Sudska praksa
Presuda ESLJP
Veće

Sažetak

Prvi podnosilac predstavke osuđen je 1999. godine na petnaest godina zatvora, pošto je proglašen krivim za ubistvo i silovanje. On je, međutim, nastavio da tvrdi da je nevin i 2004. godine njegova presuda je poništena i pušten je iz zatvora. Docnije su dvojica policajaca koji su u početku vodili istragu protiv njega zbog ubistva osuđeni za prekoračenje ovlašćenja kada je okružni sud ustanovio da su zlostavljali prvog podnosioca predstavke ne bi li mu izvukli priznanje. U zasebnom parničnom postupku prvi podnosilac predstavke dobio je naknadu na ime izgubljene zarade, ali njegov zahtev za isplatu naknade na ime nematerijalne štete odbačen je uz obrazloženje da šteta tog tipa nije obuhvaćena Zakonikom o parničnom postupku.

Podnosilac je ukazao na nemogućnost traženja i dobijanja naknade na ime nematerijalne štete pretrpljene usled policijskog maltretiranja: povreda prava po Konvenciji iz člana 13. Takođe, smatrao je da je povređen član 3 protokola 7 uz Konvenciju, usled nemogućnosti da žrtva sudske greške traži i dobije nadoknadu na ime nematerijalne štete.

Pravo – Članovi 3. i 13. Konvencije: Postojanje stvarnog kršenja neke druge odredbe Konvencije nije preduslov za primenu njenog člana 13. Sve što je potrebno da bi se ta odredba mogla primeniti jeste dokaziv odštetni zahtev po osnovu Konvencije. Prvi podnosilac predstavke je bez svake sumnje mogao da podnese takav zahtev budući da su domaći sudovi neopozivo ustanovili da je zlostavljan u policiji. Zato je član 13. Konvencije bio primenljiv u ovom slučaju, bez obzira na to što Sud nije mogao da ispita suštinsku žalbu koju je taj podnosilac predstavke podneo po osnovu člana 3. Konvencije, zato što se njegovo zlostavljanje dogodilo pre no što je Konvencija stupila na snagu u odnosu na Jermeniju. Sud je u prethodnim slučajevima utvrdio da bi naknada na ime nematerijalne štete u načelu trebalo da bude na raspolaganju kao deo mogućih pravnih lekova za kršenje članova 2. i 3. Konvencije, kao najosnovnijih odredaba Konvencije. Budući da po domaćem zakonodavstvu prvi podnosilac predstavke nije imao na raspolaganju tu mogućnost naknade, jasno je da je on bio lišen delotvornog pravnog leka.
Zaključak: povreda prava po Konvenciji (odluka doneta jednoglasno).
Član 3. Protokola br. 7: Budući da je osuđujuća presuda prvom podnosiocu predstavke poništena i da je on zatražio naknadu posle stupanja na snagu Protokola br. 7 u odnosu na Jermeniju, Sud ima vremensku nadležnost u odnosu na ovu predstavku tako da je član 3. Protokola br. 7. primenljiv. Iako ta odredba jemči isplatu naknade u skladu sa zakonom ili praksom države o kojoj je reč, naknada treba da bude isplaćena čak i tamo gde unutrašnje pravo ili praksa ne predviđaju takvu naknadu. Sem toga, svrha člana 3. Protokola br. 7. nije samo naknada materijalne štete prouzrokovane pogrešnom osudom, već je njena svrha i da se licu koje je sudskom greškom osuđeno omogući naknada za svaku nematerijalnu štetu koju je pretrpelo, kao što je bol, patnja, uznemirenost, neprijatnost ili gubitak u smislu uživanja života. Takva naknada nije bila omogućena prvom podnosiocu predstavke.
Zaključak: povreda prava po Konvenciji (odluka doneta jednoglasno).

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA

TREĆE ODJELJENJE

PREDMET POGHOSYAN I BAGHDASARYAN protiv ARMENIJE

(Predstavka broj 22999/06)

PRESUDA

STRAZBUR

12. juna 2012.

KONAČNA

12.09.2012.

Ova presuda je postala konačna na osnovu člana 44. stav 2. Konvencije. Ona može biti predmet redakcijskih izmjena.

U predmetu Poghosyan i Baghdasaryan protiv Armenije, Evropski sud za ljudska prava (Treće odjeljenje), zasjedajući u Vijeću u sastavu:

Josep Casadevall, predsjednik,
Alvina Gyulumyan,
Egbert Myjer,
Ján Šikuta,
Ineta Ziemele,
Luis López Guerra,
Kristina Pardalos, sudije,
i Santiago Quesada, registrar Odjeljenja,

nakon vijećanja zatvorenog za javnost, koje je održano 22. maja 2012. godine, donosi sljedeću presudu koja je usvojena tog dana:

POSTUPAK

Postupak u ovom predmetu je pokrenut predstavkom (broj 22999/06) koju je Sudu podnijelo dvoje armenskih državljana, gosp. Armen Poghosyan i gđa Anahit Baghdasaryan (podnositelji predstavke) protiv Republike Armenije na osnovu člana 34. Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (Konvencija) 16. maja 2006. godine.
Podnositelje predstavke je zastupala gđa S. Safaryan, odvjetnica iz Jerevana. Armensku vladu (Vlada) je zastupao gosp. G. Kostanyan, zastupnik Republike Armenije pred Evropskim sudom za ljudska prava.
Poghosyan (prvi podnositelj predstavke) je naveo, naročito, da mu nije dodijeljena nikakva naknada nematerijalne štete koja mu je nanesena zlostavljanjem, nezakonitim hapšenjem i pritvaranjem, te nepravičnom osuđujućom presudom.
Dana 20. novembra 2008. godine, predstavka je dostavljena Vladi. Također je odlučeno da će se Vijeće u isto vrijeme izjasniti o prihvatljivosti i meritumu predstavke (član 29. stav 1. Konvencije).

ČINJENICE

I OKOLNOSTI PREDMETA

Podnositelji predstavke su rođeni 1976. godine i 1932. godine, te žive u Saratovki, Armenija.
Druga podnositeljica predstavke je majka prvog podnositelja predstavke.
Dana 8. oktobra 1998. godine, prvi podnositelj predstavke je priveden u policijsku stanicu pod sumnjom da je počinio djela silovanja i ubistva. U zapisniku o hapšenju podnositelja predstavke je navedeno da je razlog hapšenja podnositelja predstavke ubistvo, a zapisnik je potpisao podnositelj predstavke. Prvog podnositelja predstavke je zlostavljalo nekoliko policajaca u policijskoj stanici, a kasnije, kada ga je ispitivao istražitelj, on je priznao zločin.
Dana 11. oktobra 1998. godine, prvi podnositelj predstavke je smješten u pritvor prije suđenja, a dana 21. oktobra 1998. godine je formalno optužen za silovanje i ubistvo.
Dana 29. marta 1999. godine, Regionalni sud Lori je proglasio prvog podnositelja predstavke krivim za činjenice za koje je optužen i osudio ga na zatvorsku kaznu u trajanju od petnaest godina zasnivajući osuđujuću presudu na, inter alia, njegovom priznanju. Tu presudu su potvrdili Krivični i vojni apelacioni sud i Kasacioni sud 20. maja i 16. juna 1999. godine. Čini se da je tokom cijelog postupka prvi podnositelj predstavke bezuspješno tvrdio da je njegovo priznanje iznuđeno prisilom.
Konvencija i Protokol broj 7 uz Konvenciju su stupili na snagu u pogledu Armenije 26. aprila i 1. jula 2002. godine.
Dana 24. novembra 2003. godine, Generalno tužilaštvo je podnijelo zahtjev za obnovu postupka u vezi sa prvim podnositeljem predstavke na osnovu novootkrivenih činjenica o njegovoj nevinosti. Tužilaštvo je naročito istaklo u zahtjevu da je stvarni počinitelj krivičnih djela koja su pripisana prvom podnositelju predstavke pronađen nakon što je počinjeno slično krivično djelo. Osim toga, osuđujuća presuda protiv prvog podnositelja predstavke je zasnovana na lažnim dokazima koji su dobijeni kršenjem zakona.
Dana 2. aprila 2004. godine, Kasacioni sud je usvojio zahtjev i ukinuo osuđujuću presudu protiv prvog podnositelja predstavke, te je vratio predmet u svrhu ponovne istrage. Kasacioni sud je u svojoj presudi ustanovio da su otkrivene nove činjenice, nakon što je izrečena osuđujuća presuda protiv prvog podnositelja predstavke, koje nisu bile poznate sudovima u relevantno vrijeme. Te činjenice su obezbijedile osnov da se vjeruje da su pravila krivičnog postupka prekršena za vrijeme ispitivanja krivičnog predmeta u vezi za prvim podnositeljem predstavke, što je uticalo na objektivno, sveobuhvatno i potpuno ispitivanje predmeta.
Dana 17. aprila 2004. godine, pokrenut je krivični postupak protiv istražitelja i nekoliko policajaca koji su učestvovali u prvobitnoj istrazi. Oni su bili optuženi za prekoračenje ovlasti zbog prisiljavanja prvog podnositelja predstavke da dā iskaz.
Prvi podnositelj predstavke je pušten iz zatvora istog dana uz obavezivanje u pismenoj formi da neće napuštati mjesto prebivališta, nakon što je odslužio oko pet godina i šest mjeseci zatvorske kazne.
Dana 29. aprila 2004. godine, krivični postupak protiv prvog podnostelja predstavke je okončan na osnovu člana 35. stav 1(2) Zakona o krivičnom postupku zbog toga što je nedostajao corpus delicti.
Generalno tužilaštvo je istog dana poslalo dopis prvom podnositelju predstavke kojim ga je informiralo o toj odluci i o činjenci da se smatra “oslobođenom osobom”, te da ima pravo da traži naknadu štete na osnovu građanskog prava. U pismu je također naznačeno da Generalno tužilaštvo upućuje izvinjenje zbog sudske greške.
Dana 6. maja 2004. godine, prvom podnositelju predstavke je priznat status žrtve. U relevantnoj odluci je naznačeno da je on pretrpio psihičku, fizičku i materijalnu štetu nanesenu nezakonitim djelovanjem policijskih službenika i istražne vlasti.
Dana 15. juna 2005. godine, Regionalni sud Lori je proglasio dvojicu policajaca krivim po optužbi, osudio ih na tri godine zatvorske kazne i zabranio im da vrše određene funkcije dvije godine, ali je primijenio mjeru amnestije koja ih je oslobodila služenja zatvorske kazne. Regionalni sud je ustanovio, inter alia, da su prvi podnositelj predstavke i njegov brat, dana 8. oktobra 1998. godine, privedeni u stanicu policije gdje su policijaci zlostavljali prvog podnositelja predstavke da bi iznudili priznanje. Kada je prvi podnositelj predstavke odbio da prizna, jedan od policijaca ga je izudarao nogama i šakama, a zatim ga nezakonito zatvorio u policijsku stanicu. Kasnije istog dana, dvojica policajaca su nastavila da batinaju prvog podnositelja predstavke. Jedan od njih ga je rukama udarao u uši zbog čega mu je pukla bubna opna. Nakon toga su donijeli flašu i pokušali da natjeraju prvog podnositelja predstavke da sjedne na nju. Istovremeno, drugi policajac je batinao brata prvog podnositelja predstavke u susjednoj kancelariji te je prvi podnositelj predstavke čuo bratove jauke. Misleći da nema drugog načina da izbjegne zlostavljanje, prvi podnositelj predstavke je priznao ubistvo. Sljedeći dan, prije nego što je prvi podnositelj predstavke izveden na mjesto zločina u svrhu ispitivanja, jedan od policajaca ga je udario šakom nekoliko puta radi upozorenja. Nakon toga, 14, 16. i 19. oktobra 1998. godine, prvi podnositelj predstavke je odveden iz pritvorske ćelije u policijsku stanicu gdje su policajci nastavili da ga zlostavljaju da bi ga natjerali da prizna da je silovao žrtvu prije nego što ju je ubio. Budući da nije mogao podnijeti zlostavljanje, prvi podnositelj predstavke je bio prisiljen da prizna ono što su očekivali od njega.
Protiv te presude nije uložena žalba.
Dana 17. septembra 2004. godine, prvi podnositelj predstavke je podnio tužbeni zahtjev sudovima tražeći naknadu materijalne štete u iznosu od 34.050.000 armenskih drama (AMD) koju je pretrpio zbog zlostavljanja, nezakonitog pritvaranja i nepravične krivične osude. On se pozvao na članove 3, 5. i 6. Konvencije.
Dana koji nije preciziran, gđa Baghdasaryan (druga podnositeljica predstavke) se pridružila građanskom postupku u svojstvu sutužiteljice tražeći otprilike polovinu iznosa od iznosa odštete koji je tražio prvi podnositelj predstavke.
Dana koji nije preciziran, prvi podnositelj predstavke je podnio dodatni zahtjev za naknadu nematerijalne štete u iznosu od 60.000.000 AMD. On je istakao, inter alia, da je pretrpio veću nematerijalnu štetu, premda je do tada tražio samo nakandu materijalne štete. Prema njemu, jurisprudencija Suda predviđa dodjeljivanje naknade nematerijalne štete u takvim slučajevima.
Dana 28. aprila 2005. godine, Okružni sud Kentron i Nork-Marask Jerevana je odbio zahtjev za naknadu nematerijalne štete uz obrazloženje da taj tip odštete nije predviđen članom 17. Građanskog zakona. Okružni sud je djelomično usvojio zahtjev za naknadu materijalne štete smatrajući da, inter alia, prema članu 66. Zakona o krivičnom postupku, prvi podnositelj predstavke – kao oslobođena osoba – ima pravo da traži materijalnu odštetu za nezakonito hapšenje, pritvaranje, optuživanje i osuđivanje, te mu je dodijelo iznos od 6.250.000 AMD za izgubljeni prihod u periodu od 11. oktobra 1998. godine do 17. aprila 2004. godine. Drugoj podnositeljici predstavke je dodijelio 1.500.000 AMD za putne troškove, poštanske troškove i pravne troškove.
Dana 12. maja 2005. godine, prvi podnositelj predstavke je uložio žalbu.
Dana 31. augusta 2005. godine, Građanski žalbeni sud je odbio žalbu prvog podnositelja predstavke i potvrdio presudu Okružnog suda.
Dana 16. septembra 2005. godine, podnositelji predstavke su uložili žalbu zbog pogrešne primjene prava.
Dana 18. novembra 2005. godine, Kasacioni sud je odbio žalbu podnositelja predstavke.

II RELEVANTNO DOMAĆE PRAVO

A. Građanski zakon (na snazi od 1. januara 1999)

Relevantne odredbe Građanskog zakona glase:

Član 17: Naknada štete

“1. Bilo koja osoba čija su prava povrijeđena može zahtijevati punu naknadu pretrpljene štete, osim u slučaju da zakon ili ugovor predviđa niži iznos naknade štete.

2. Odšteta odgovara troškovima kojima je izložena ili će biti izložna osoba čija su prava povrijeđena u vezi sa otklanjanjem povrede prava, gubitkom imovine ili štetom u vezi s njom (materijalna šteta), uključujući gubitak prihoda koje bi osoba imala u normalnim uvjetima građanskog života da nije došlo do povrede njenih prava (gubitak zarade). (...)”

Član 1064: Odgovornost za štetu uzrokovanu nezakonitim djelovanjem istražitelja, istražne vlasti, tužilaštva ili sudova

“1. Štetu uzrokovanu nezakonitom osuđujućom presudom, [nezakonitim] krivičnim gonjenjem, [nezakonitim] nametanjem preventivne mjere u vidu pritvora ili obavezivanja u pisanoj formi o nenapuštanju mjesta prebivališta ili [nezakonitim] nametanjem administrativne kazne će u potpunosti nadoknaditi Republika Armenija u postupku koji je propisan zakonom bez obzira na grešku koju su počinili zvaničnici koji rade za istražitelja, istražnu vlast, tužilaštvo ili sudove.

B. Zakon o krivičnom postupku (na snazi od 12. januara 1999. godine)

Relevantne odredbe Zakona o krivičnom postupku glase:

Član 35: Okolnosti koje onemogućavaju pokretanje krivičnog postupka ili krivičnog gonjenja

“1. Neće biti pokrenut krivični postupak (Քրեական գործի վարույթ) ni postupak krivičnog gonjenja (քրեական հետապնդում), te će biti okončan bilo koji pokrenuti krivični postupak ako: ... (2) aktu nedostaje corpus delicti; (...)”

Član 66: Oslobođena osoba

“1. Osoba se smatra oslobođenom ako je krivično gonjenje ili krivični postupak protiv njega okončan na osnovu razloga predviđenih [,inter alia, članom 35. stav 1(2)] ovim zakonom ili ako je oslobođena sudskom presudom.

(...)

3. Oslobođena osoba ima (...) pravo da zahtijeva punu naknadu materijalne štete uzrokovane nezakonitim hapšenjem, pritvaranjem, optužbom ili osudom, uzimajući u obzir mogući gubitak zarade. (...)”

III. RELEVANTNI DOKUMENTI VIJEĆA EVROPE

Izvještaj sa objašnjenjima uz Protokol broj 7 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (ETS No. 117)

Relevantni dijelovi tog izvještaja sa objašnjenjima glase:

Član 3.

“22. Ovaj član predviđa da će odšteta biti isplaćena žrtvi sudske greške pod određenim uvjetima.

Prvo, predmetna osoba prvo mora biti osuđena za neko krivično djelo konačnom odlukom te mora pretrpiti kaznu kao rezultat takve krivične osude. Prema definiciji iz Izvještaja sa objašnjenjima Evropske konvencije o međunarodnom važenju krivičnih presuda, odluka je konačna “ako, prema uvriježenom izrazu, ima snagu res judicata. To je slučaj kada je neopoziva, tj. kada više nema na raspolaganju redovnih pravnih lijekova ili kada su stranke iscrpile takve lijekove ili je dozvoljeni rok istekao a da ih stranke nisu iskoristile”. Iz navedenog slijedi da se presuda izrečena zbog izostanka na ročištu ne smatra konačnom sve dok domaće pravo omogućava da se nastavi postupak. Isto tako, taj član se ne primjenjuje u predmetima u kojima je optužba odbačena ili je optuženu osobu oslobodio provostepeni sud ili, po žalbi, viši sud. Međutim, ako, u državi u kojoj je takva mogućnost predviđena, osobi bude dozvoljeno da uloži žalbu nakon što je istekao normalan rok predviđen za žalbu te osuđujuća presuda protiv nje bude ukinuta po žalbi, taj član se može primijeniti (pod uvjetom da su ispunjeni drugi zahtjevi predviđeni tim članom, a naročito oni koji su spomenuti u članu 24. dole).

23. Drugo, član se primjenjuje samo ako je osuđujuća presuda protiv neke osobe ukinuta ili joj je dodijeljeno pomilovanje jer se, u oba slučaja, novom ili novootrkivenom činjenicom, dokazalo da je došlo do sudske greške, tj. ozbiljne greške u sudskom postupku koja je uzrokovala štetu osuđenoj osobi. Prema tome, nije neophodno, na osnovu tog člana, isplatiti odštetu ako je osuđujuća presuda ukinuta ili je dodijeljeno pomilovanje na nekom drugom osnovu. Taj član ne sadrži ni nikakvo pravilo u pogledu prirode postupka koji se treba primijeniti da bi se ustanovila sudska greška. To pitanje je obuhvaćeno domaćim pravom ili praksom dotične države. Riječi “ili je bila pomilovana” su unesene zbog toga što u nekim drugim pravnim sistemima, pomilovanje, a ne pravni postupak koji vodi ukidanju osuđujuće presude, može u nekim slučajevima biti adekvatan pravni lijek nakon što je donesena konačna odluka.

24. Konačno, ne postoji pravo na odštetu na osnovu te odredbe ako se može dokazati da se neobjelodanjivanje nepoznate činjenice u pravo vrijeme može pripisati, u potpunosti ili djelomično, osuđenoj osobi.

25. U svim slučajevima u kojima su ovi preduvjeti ispunjeni, odšteta se isplaćuje “u skladu sa zakonom ili praksom dotične države”. To ne znači da se nikakva odšteta ne mora isplatiti ako zakon ili praksa ne predviđaju takvu odštetu. To znači da zakon ili praksa države trebaju predvidjeti isplatu odštete u svim slučajevima na koje se primjenjuje taj član. Namjera kreatora te odredbe je da su države obavezne obeštetiti osobe samo u jasnim slučajevima sudske greške, tj. kada postoji priznanje da je predmetna osoba jasno nevina. Cilj tog člana nije dodjeljivanje prava na naknadu štete kada nisu ispunjeni svi preduvjeti, na primjer, ako je apelacioni sud ukinuo osuđujuću presudu zbog toga što je otkrio neku činjenicu koja je proizvela razumnu sumnju o krivici optuženog, a o kojoj prvostepeni sud nije vodio računa.”

PRAVO

I STATUS ŽRTVE DRUGE PODNOSITELJICE PREDSTAVKE

Sud prije svega smatra da je potrebno odlučiti o statusu žrtve druge podnositeljice predstavke. On ponovo ističe da termin “žrtva”, koji se koristi u članu 34. Konvencije, označava osobu koja je direktno pogođena aktom ili predmetnim propustom (vidi, inter alia, Vatan protiv Rusije, broj 47978/99, stav 48, od 7. oktobra 2004).
U ovom predmetu je samo prvi podnositelj predstavke bio zlostavljan i pritvoren, te je bio predmet osuđujuće presude koja je kasnije ukinuta. Prema tome, Sud smatra da je predstavka, u vezi sa drugom podnositeljicom predstavke, ratione personae inkompatibilna sa odredbama Konvencije u smislu člana 35. stav 3, te mora biti odbačena u skladu sa članom 35. stav 4. Konvencije.
Sud će prema tome ograničiti svoje ispitivanje žalbenih navoda iz predstavke na one koji se odnose na prvog podnositelja predstavke, kojeg će označiti – s ciljem pojednostavljivanja – terminom “podnositelj predstavke”.

II NAVODNO KRŠENJE ČLANA 5. STAV 5. I ČLANA 13. KONVENCIJE, TE ČLANA 13. PROTOKOLA BROJ 7 UZ KONVENCIJU

Podnositelj predstavke se žali da je odbijen njegov zahtjev za naknadu nematerijalne štete koja je uzrokovana zlostavljanjem, nezakonitim hapšenjem i pritvaranjem, te neprivačnom osuđujućom presudom protiv njega. Sud smatra da taj žalbeni navod treba biti ispitan u smislu člana 5. stav 5. i člana 13. Konvencije, te člana 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju, koji glase:

Član 5. stav 5. Konvencije

“Svako ko je bio žrtva hapšenja ili lišavanja slobode protivno odredbama ovog člana ima pravo na obeštećenje.”

Član 13. Konvencije

“Svako čija su prava i slobode, priznata ovom konvencijom, narušena ima pravo na pravni lijek pred nacionalnim vlastima, čak i onda kada su povredu ovih prava i sloboda učinila lica u vršenju svoje službene dužnosti.”

Član 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju

“Ako je neko lice bilo pravosnažnom presudom osuđeno zbog krivičnog djela i ako je kasnije njegova presuda bila ukinuta ili je bio pomilovan zbog toga što neka nova ili novootkrivena činjenica neosporno ukazuje da se radilo o sudskoj grešci, lice koje je pretrpjelo kaznu kao posljedicu takve osude dobit će naknadu u skladu sa zakonom ili praksom dotične države, osim ako se ne dokaže da je ono u potpunosti ili djelomično odgovorno za to što nepoznata činjenica nije blagovremeno otrkrivena.”

A. Prihvatljivost

Sud ističe da se može postaviti pitanje da li Sud ima vremensku jurisdikciju da ispita okolnosti u vezi sa žalbenim navodom podnositelja predstavke, imajući u vidu da njegovi žalbeni navodi na osnovu članova 3, 5 i 6. Konvencije, koji se odnose na zlostavljanje, nezakonito hapšenje i pritvaranje, te nepravičnu krivičnu osudu, nisu obuhvaćeni ratione temporis nadležnošću Suda (vidi, stavovi 55-57 dole). Međutim, Sud naglašava da su istraga o zlostavljanju podnositelja predstavke, osuđujuće presude protiv policajaca i postupak za naknadu štete koji je iz toga proistekao uslijedili nakon što je Konvencija stupila na snagu u pogledu Armenije. Prema tome, Sud smatra da su žalbeni navodi podnositelja predstavke na osnovu člana 5. stav 5. i člana 13. Konvencije, te člana 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju obuhvaćeni ratione temporis nadležnošću Suda.
Sud ističe da ti žalbeni navodi nisu očigledno neosnovani u smislu člana 35. stav 3. tačka (a) Konvencije. On dalje ističe da oni nisu neprihvatljivi ni po nekom drugom osnovu. Prema tome, oni se proglašavaju prihvatljivim.

B. Meritum

1. Argumenti stranaka

(a) Vlada

U vezi sa članom 5. stav 5, Vlada je istakla da taj član pretpostavlja kršenje jedne ili više drugih odredbi člana 5, do čega nije došlo u ovom predmetu. Hapšenjem i pritvaranjem podnositelja predstavke u relevantno vrijeme nije prekršen član 5. budući da su domaći sudovi djelovali u skladu sa zakonom. Član 5. stav 1. tačka (a) nije prekršen budući da je podnositelja predstavke osudio nadležni sud, a nije prekršen ni član 5. stav 1. tačka (c) budući da je cilj hapšenja podnositelja predstavke bilo njegovo izvođenje pred nadležnu vlast pod sumnjom da je počinio djela silovanja i ubistva. U relevantno vrijeme, domaći sudovi nisu raspolagali bilo kakvim dokazima kojima bi se opravdalo donošenje drugačije odluke. Član 5. stav 2. nije prekršen budući da je podnositelj predstavke potpisao zapisnik o svom hapšenju istog dana kada je odveden u policijsku stanicu tako da je očigledno bio informiran o razlozima hapšenja. Prema tome, ni stavovi 3. i 4. člana 5. nisu prekršeni.
Vlada je dalje istakla da ukidanje osuđujuće presude protiv podnositelja predstavke, koje se desilo nakon toga, te okončanje krivičnog postupka protiv njega nisu u suprotnosti sa članom 5. budući da su se odvijali u skladu sa zahtjevima iz tog člana i na osnovu razumne sumnje.
U vezi sa članom 13, Vlada je također istakla da je podnositelju predstavke bio na raspolaganju propisan pravni lijek. Vlada je naročito naznačila sljedeće: krivični postupak protiv policajaca je pokrenut čim su otkrivene nove činjenice, podnositelju predstavke je dodijeljen status žrtve, protiv policajaca je izrečena osuđujuća presuda, krivični postupak protiv podnositelja predstavke je okončan te je njegov zahtjev za naknadu materijalne štete usvojen. Osim toga, generalni tužitelj je uputio zvanično izvinjenje podnositelju predstavke zbog sudske greške. Sve te mjere bi se trebale smatrati dovoljnim obeštećenjem za pretrpljenu nematerijalnu štetu. Osim toga, činjenice u ovom predmetu se razlikuju od činjenica u predmetima Keenan protiv Ujedinjenog Kraljevstva (broj 27229/95, stav 130, ECHR 2001-III) i Kontrová protiv Slovačke (broj 7510/04, stav 64, od 31. maja 2007) zbog toga što ovaj predmet ne pokreće pitanje u vezi sa članom 3.
Vlada je konačno istakla u pogledu člana 3. Protokola broj 7 da je podnositelju predstavke dodijeljeno adekvatno obeštećenje. Naime, Vlada je naznačila da je njemu dodijeljena materijalna odšteta te da je primio zvanično izvinjenje od Generalnog tužilaštva, što bi se trebalo smatrati dovoljnom naknadom nematerijalne štete. Osim toga, član 3. Protokola broj 7 iziskuje plaćanje odštete u skladu za zakonom i praksom dotične države. Prema tome, obeštećenje – u vidu izvinjenja – koje je on primio za nematerijalnu štetu nije proizvoljno budući da je takva praksa uobičajena u sličnim situacijama.

(b) Podnositelj predstavke

Podnositelj predstavke je istakao da su članovi 3, 5. i 6. primjenjivi na ovaj predmet i da je, prema tome, dodjeljivanje pravičnog obeštećenja od krucijalnog značaja. Prema njemu, izvinjenje koje je primio se ne može smatrati ozbiljnim zbog toga što je generalni tužilac, u prilogu službenog dopisa, dostavio kopiju djela Grof Montekristo od Alexandrea Dumasa. U svakom slučaju, teška situacija, duševna patnja i snažan fizički bol koje je trpio pet godina i šest mjeseci zaslužuju da budu obeštećeni na način koji je razumniji od jednostavnog izvinjenja. Osim toga, 1. septembra svake godine od njegovog pritvaranja, državna televizija Armenije je prikazivala program koji je pripremala armenska policija tvrdeći da je on priznao svoju krivicu. Prema tome, u očima javnosti je bio konstantno degradiran, a vlasti nisu mogle učiniti ništa nakon njegovog oslobađanja što bi povratilo njegovu reputaciju. On se oženio 2007. godine, ali i dalje ne može imati dijete. Ljekari su to pripisali okolnostima osuđujuće presude koja je izrečena protiv njega. Podnositelj predstavke ističe i da boluje od adhezivnog otitisa lijevog uha te perceptivne obostrane gluhoće prvog ili drugog stepena zbog nanesnih udaraca u uši. On još uvijek uzima sredstva protiv bolova, a njegova gluhoća je nepovratna. On je istakao da za to domaći sudovi nisu dodijelili odštetu uprkos činjenici da je ustanovljeno da je pretrpio zlostavljanje. Konačno, argument koji je istakla Vlada, prema kojem je hapšenje izvedeno u skladu sa članom 5. te je zasnovano na razumnoj sumnji, je neprihvatljiv budući da su znakovi zlostavljanja koje je pretrpio jasno vidljivi na njemu. Osim toga, podnositelj predstavke tvrdi da je konstantno odbijao da prizna optužbe protiv sebe pred sudovima te da je uložio žalbe najvišim instancama protiv osuđujuće presude.

2. Ocjena Suda

Sud smatra da je potrebno prvo ispitati žalbene navode u vezi sa članom 13. Konvencije i članom 3. Protokola broj 7, a zatim žalbeni navod u vezi sa članom 5. stav 5. Konvencije.

(a) Član 13. Konvencije

Sud ponovo ističe da ne može – zbog nenadležnosti – ispitati okolnosti postupanja prema podnositelju predstavke u policijskoj stanici da bi se odredilo da li je ono kompatibilno ili nije sa zahtjevima iz člana 3. Konvencije (vidi, stavovi 55-57 dole). Međutim, Sud podsjeća da stvarno kršenje neke druge odredbe Konvencije nije preduvjet za primjenu člana 13. Član 13. garantira postojanje pravnog lijeka u domaćem pravu koji bi omogućio ostvarivanje – dakle, ne navođenje nepoštivanja – suštine prava i sloboda Konvencije bez obzira na formu u kojoj oni mogu biti osigurani u domaćem pravnom poretku. Prema tome, da bi se član 13. primijenio, dovoljno je da osoba ima osnovanu tvrdnju u smislu Konvencije (vidi, Boyle i Rice protiv Ujedinjenog Kraljevstva, od 27. aprila 1988, stav 52, Serija A broj 131).
Sud ističe da su domaći sudovi, tj. Regionalni sud Lori, ustanovili na nedvosmislen način zlostavljanje koje su nanijeli policajci podnositelju predstavke u presudi od 15. juna 2005. godine kojom su osudili dvojicu umiješanih policajaca (vidi, stav 18. gore). Prema tome, Sud smatra da je podnositelj predstavke nesumnjivo imao osnovanu tvrdnju pred domaćim sudovima na osnovu člana 13. Konvencije kada je tvrdio da je bio podvrgnut postupanju koje je zabranjeno članom 3. Konvencije.
Podnositelj predstavke je podnio tužbeni zahtjev za naknadu štete naročito zbog pretrpljenog zlostavljanja pokretanjem posebnog postupka nakon što je izrečna osuđujuća presuda protiv policajaca, zahtijevajući, inter alia, naknadu nematerijalne štete (vidi, stav 22 gore). Međutim, naknada nematerijalne štete nije dodijeljena podnositelju predstavke zbog toga što taj tipe odštete nije predviđen domaćim pravom.
Prema tome, pitanje koje proizilazi je da li član 13, u tom kontekstu, iziskuje da takva odšteta bude predviđena. Sud sam dodjeljuje pravično zadovoljenje u slučajevima u kojima smatra da je to adekvatno, priznavajući da je dodjeljivanje nematerijalne odštete zbog boli, stresa, patnje i frustracije odgovarajuće. Sud je već zaključio da, u slučaju kršenja članova 2. i 3. Konvencije koji su svrstani među najfundamentalnije odredbe Konvencije, naknada nematerijalne štete koja proizilazi iz kršenja treba, u principu, biti omogućena kao dio izvjesnog broja mogućih pravnih lijekova (vidi, Keenan, citirana gore, stav 130, i Kontrová, citirana gore, stav 64).
Sud zaključuje da je u ovom predmetu podnositelj predstavke trebao imati mogućnost da traži nakadu nematerijalne štete koju je pretrpio zlostavljanjem. Budući da podnositelju predstavke takva naknada nije bila na raspolaganju prema pravu Armenije, on je bio lišen djelotvornog pravnog lijeka.
Prema tome, član 13. Konvencije je prekršen.

(b) Član 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju

Sud ponovo ističe da je cilj člana 3. Protokola broj 7 da dodijeli pravo na odštetu osobama koje su osuđene zbog sudske greške u slučaju da su domaći sudovi ukinuli osuđujuću presudu na osnovu nove ili novootkrivene činjenice. Prema tome, član 3. Protokola broj 7. se ne primjenjuje prije nego što se ukine osuđujuća presuda (vidi, Matveyev protiv Rusije, broj 26601/02, st. 38-39, od 3. jula 2008).
U ovom predmetu, budući da je osuđujuća presuda protiv podnositelja predstavke ukinuta i da je on zatražio odštetu nakon 1. jula 2002. godine, što predstavlja datum kada je Protokol broj 7 stupio na snagu u pogledu Armenije, uvjeti za postojanje jurisdikcije ratione temporis su ispunjeni (ibid.). Osim toga, Sud smatra da je taj član bez sumnje primjenjiv na predmet podnositelja predstavke budući da su svi potrebni uvjeti ispunjeni.
U vezi sa poštivanjem garancija iz člana 3. Protokola broj 7, Sud smatra da, dok ta odredba garantira isplatu odštete u skladu sa zakonom i praksom dotične države, to ne znači da se nikakva odšteta ne mora isplatiti ako zakon ili praksa ne predviđaju takvu odštetu (vidi također, stav 25. Izvještaja sa objašnjenjima uz Protokol broj 7 uz Konvenciju, stav 30. gore). Osim toga, Sud smatra da cilj člana 3. Protokola broj 7 nije da jednostavno pokrije svaki finansijski gubitak uzrokovan pogrešnom osuđujućom presudom nego i da obezbijedi osobi osuđenoj sudskom greškom naknadu nematerijalne štete, kao što su osjećaj nevolje, tjeskobe, neugodnosti i degradacija kvaliteta života. Međutim, u ovom predmetu, podnositelju predstavke nije bila omogućena takva odšteta.
Prema tome, član 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju je prekršen.

(c) Član 5. stav 5. Konvencije

Sud isitče da je ovaj žalbeni navod u vezi sa onim koji je ispitan gore te, prema tome, mora biti proglašen prihvatljivim.
Imajući u vidu svoj zaključak u vezi sa članom 3. Protokola broj 7 (vidi, stav 52. gore), Sud smatra da nije potrebno da ispituje da li je u ovom predmetu član 5. stav 5. Konvencije prekršen.

III OSTALE NAVODNE POVREDE KONVENCIJE

Podnosilac predstavke se također žali da su zlostavljanje, nezakonito hapšenje i pritvaranje, te nepravična osuđujuća presuda protiv njega doveli do kršenja garancija iz članova 3, 5. i 6. Konvencije.
Sud ponovo ističe da odredbe Konvencije, prema općim pravilima međunarodnog prava, ne obavezuju stranu potpisnicu Konvencije u pogledu nekog akta ili činjenice koja se desila ili situacije koja je prestala postojati prije datuma stupanja na snagu Konvencije u pogledu te strane (vidi, Blečić protiv Hrvatske [VV], broj 59532/00, stav 70, ECHR 2006-III). Sud ističe da su se sporni događaji desili prije datuma stupanja na snagu Konvencije u pogledu Armenije, tj. prije 26. aprila 2002. godine.
Slijedi da je taj dio predstavke ratione temporis inkompatibilan sa odredbama Konvencije u smislu član 35. stav 3, te mora biti odbačen u skladu sa članom 35. stav 4.
Konačno, podnositelj predstavke se žali, na osnovu istih članova, da njegov zahtjev za naknadu materijalne štete nije u potpunosti usvojen.
Imajući u vidu kompletan spis koji mu je na raspolaganju te da je taj žalbeni navod obuhvaćen njegovom nadležnošću, Sud ne vidi nikakvo kršenje prava i sloboda zagarantiranih Konvencijom i protokolima uz nju. Slijedi da se taj dio predstavke mora odbaciti kao očigledno neosnovan primjenom člana 35. st. 3. i 4. Konvencije.

IV PRIMJENA ČLANA 41. KONVENCIJE

Član 41. Konvencije glasi:

“Kada Sud utvrdi prekršaj Konvencije ili Protokola uz nju, a unutrašnje pravo visoke strane ugovornice u pitanju omogućava samo dijelomičnu odštetu, Sud će, ako je to potrebno, pružiti pravično zadovoljenje oštećenoj stranci.”

A. Šteta

Podnositelj predstavke je zahtijevao naknadu materijalne štete u iznosu od 34.000.000 AMD, uključujući troškove i gubitak prihoda. On je zahtijevao i naknadu nematerijalne štete u iznosu od 274.959 eura (EUR).
Vlada je istakla da je zahtjev podnositelja predstavke za naknadu materijalne štete neosnovan i da su mu je domaći sudovi zapravo već dodijelili, te da je njegov zahtjev za naknadu nematerijalne štete neosnovan.
Sud ne smatra da postoji uzročno-posljedična veza između ustanovljenih kršenja i navedene materijalne štete te, prema tome, odbija taj zahtjev. S druge strane, on dodjeljuje podnositelju predstavke naknadu nematerijalne štete u iznosu od 30.000 EUR.

B. Sudski i drugi troškovi

Podnositelj predstavke je zahtijevao naknadu sudskih i drugih troškova koje je imao u vezi sa postupkom pred Sudom u iznosu od 1.000.000 AMD, uključujući pravne troškove, prevod i poštanske troškove.
Vlada je istakla da zahtjev podnositelja predstavke u vezi sa sudskim i drugim troškovima nije u potpunosti osnovan.
Prema sudskoj praksi Suda, podnositelj perdstavke ima pravo na isplatu sudskih i drugih troškova samo ako se dokaže da su oni bili stvarni i potrebni, te razumni u pogledu iznosa. U ovom predmetu, imajući u vidu dokumente na raspolaganju i navedene kriterije, Sud smatra razumnim da dodijeli iznos od 500 EUR u pogledu troškova u vezi sa postupkom pred Sudom.

C. Zatezna kamata

Sud smatra odgovarajućim da se zatezna kamata računa na bazi najniže kreditne stope Evropske centralne banke uvećane za tri procentna poena.

IZ TIH RAZLOGA, SUD, JEDNOGLASNO,

proglašava predstavku prihvatljivom u pogledu žalbenih navoda u vezi sa članom 5. stav 5. i članom 13. Konvencije, te članom 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju, koji se odnose na odbijanje zahtjeva podnositelja predstavke za naknadu nematerijalne štete, a ostatak predstavke proglašava neprihvatljivom;

odlučuje da je član 13. Konvencije prekršen;

odlučuje da je član 3. Protokola broj 7 uz Konvenciju prekršen;

odlučuje da nije potrebno ispitivati žalbeni navod u vezi sa članom 5. stav 5. Konvencije;

odlučuje

(a) da je tužena država obavezna isplatiti podnositelju predstavke, u roku od tri mjeseca od dana kada presuda postane konačna u skladu sa članom 44. stav 2. Konvencije, sljedeće iznose, koji će biti promijenjeni u valutu tužene države po kursu primjenjivom na dan isplate:

(i) 30.000 EUR (trideset hiljada eura), plus bilo koji iznos koji bi se mogao iziskivati kao porez po osnovu nematerijalne odštete;

(ii) 500 EUR (pet stotina eura), plus bilo koji iznos koji bi se mogao iziskivati od podnositelja predstavke po osnovu sudskih i drugih troškova;

(b) da će se od dana isteka navedenog roka od tri mjeseca do isplate plaćati obična kamata na navedene iznose po stopi koja je jednaka najnižoj kreditnoj stopi Evropske centralne banke za vrijeme tog perioda, plus tri procentna poena;

odbija ostatak zahtjeva podnositelja predstavke za pravično zadovoljenje.

Sastavljena na engleskom jeziku i saopćena u pisanoj formi 12. juna 2012. godine u skladu sa pravilom 77. st. 2. i 3. Pravila Suda.

Santiago Quesada Josep Casadevall

Registrar Predsjednik

___________________________________
Prevod presude preuzet sa https://hudoc.echr.coe.int/

Ovaj prevod je realiziran zahvaljujući pomoći Fonda povjerenja Vijeća Evrope (www.coe.int/humanrightstrustfund)

THIRD SECTION

CASE OF POGHOSYAN AND BAGHDASARYAN v. ARMENIA

(Application no. 22999/06)

JUDGMENT

STRASBOURG

12 June 2012

FINAL

12/09/2012

This judgment has become final under Article 44 § 2 of the Convention.

In the case of Poghosyan and Baghdasaryan v. Armenia, The European Court of Human Rights (Third Section), sitting as a Chamber composed of:

Josep Casadevall, President,
Alvina Gyulumyan,
Egbert Myjer,
Ján Šikuta,
Ineta Ziemele,
Luis López Guerra,
Kristina Pardalos, judges,
and Santiago Quesada, Section Registrar,

Having deliberated in private on 22 May 2012, Delivers the following judgment, which was adopted on that date:

PROCEDURE

1. The case originated in an application (no. 22999/06) against the Republic of Armenia lodged with the Court under Article 34 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by two Armenian nationals, Mr Armen Poghosyan and Mrs Anahit Baghdasaryan (“the applicants”), on 16 May 2006.

2. The applicants were represented by Ms S. Safaryan, a lawyer practising in Yerevan. The Armenian Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr G. Kostanyan, Representative of the Republic of Armenia at the European Court of Human Rights.

3. Mr Poghosyan (“the first applicant”) alleged, in particular, that no compensation for non-pecuniary damage had been awarded to him in respect of his ill-treatment, unlawful arrest and detention, and unfair conviction.

4. On 20 November 2008 the application was communicated to the Government. It was also decided to rule on the admissibility and merits of the application at the same time (Article 29 § 1).

THE FACTS

I. THE CIRCUMSTANCES OF THE CASE

5. The applicants were born in 1976 and 1932 respectively and live in Saratovka, Armenia.

6. The second applicant is the mother of the first applicant.

7. On 8 October 1998 the first applicant was taken to a police station on suspicion of having committed rape and murder. A record of the applicant’s arrest was drawn up, stating murder as the reason for his arrest and was signed by him. At the police station the first applicant was subjected to ill-treatment by a number of police officers and later, when questioned by the investigator, confessed to the crime.

8. On 11 October 1998 the first applicant was placed in pre-trial detention and on 21 October 1998 he was formally accused of rape and murder.

9. On 29 March 1999 the Lori Regional Court found the first applicant guilty as charged and sentenced him to fifteen years’ imprisonment, basing the conviction on, inter alia, his confession. This judgment was upheld by the Criminal and Military Court of Appeal and the Court of Cassation on 20 May and 16 June 1999 respectively. It appears that throughout the proceedings the first applicant unsuccessfully claimed that his confession had been obtained under duress.

10. The Convention and Protocol No. 7 thereto came into force in respect of Armenia on 26 April and 1 July 2002 respectively.

11. On 24 November 2003 the General Prosecutor’s Office filed an application to have the first applicant’s case reopened on grounds of newly discovered circumstances establishing his innocence. In particular, the real perpetrator of the offences imputed to the first applicant had been found, following the commission of a similar offence. Furthermore, the first applicant’s conviction had been based on fabricated evidence obtained in violation of the law.

12. On 2 April 2004 the Court of Cassation decided to grant the application and to quash the first applicant’s conviction, remitting the criminal case for a fresh investigation. In doing so, the Court of Cassation found it established that new circumstances had been discovered following the first applicant’s conviction which had been unknown to the courts at the material time. These circumstances provided grounds for believing that violations of statutory criminal procedure had taken place during the examination of the first applicant’s criminal case which might have had an impact on the objective, thorough and full examination of the case.

13. On 17 April 2004 criminal proceedings were instituted against the investigator and a number of police officers who had dealt with the initial investigation. They were accused of exceeding their powers by forcing the first applicant to testify.

14. On the same date the first applicant was released from prison upon a written undertaking not to leave his place of residence, after serving about five years and six months of his sentence.

15. On 29 April 2004 the criminal proceedings against the first applicant were terminated under Article 35 § 1(2) of the Code of Criminal Procedure for lack of corpus delicti.

16. On the same date the General Prosecutor’s Office sent a letter to the first applicant informing him of that decision and of the fact that he was henceforth considered an “acquitted person” and had the right to claim compensation under civil law. The letter added that the General Prosecutor’s Office asked for his forgiveness for the miscarriage of justice.

17. On 6 May 2004 the first applicant was recognised as a victim. The relevant decision stated that he had suffered psychological, physical and material damage as a result of the unlawful actions of the police officers and the investigating authority.

18. On 15 June 2005 the Lori Regional Court found two of the police officers guilty as charged, sentencing them to three years’ imprisonment and prohibiting them from holding certain posts for a period of two years, but applying an amnesty which dispensed them from serving their prison sentences. The Regional Court found, inter alia, that on 8 October 1998 the first applicant and his brother had been taken to a police station, where the police officers had ill-treated the first applicant in order to extract a confession. When the first applicant had refused to confess, one of the police officers had kicked and punched him and then unlawfully detained him at the police station. Later that day, two of the police officers had continued beating the first applicant. One of them had slapped his ears with both hands, as a result of which his left eardrum exploded. They had then brought a bottle in and tried to sit the first applicant on it. Simultaneously, another police officer had been beating the first applicant’s brother in a nearby office and the first applicant had heard his brother’s cries. Realising that he had no other way of avoiding the ill-treatment, the first applicant had confessed to the murder. The next day, before taking the first applicant to the scene of the crime for an inspection, one of the police officers had punched him several times as a warning. Thereafter, on 14, 16 and 19 October 1998 the first applicant had been taken from his detention cell to the police station, where the police officers had continued ill-treating him in order to make him confess to having raped the victim before murdering her, which the first applicant was forced to do, because he was unable to endure the ill-treatment.

19. No appeal was lodged against that judgment.

20. On 17 September 2004 the first applicant lodged a civil claim with the courts, seeking compensation for pecuniary damage in the amount of 34,050,000 Armenian drams (AMD) for the ill-treatment, unlawful detention and unfair conviction he had suffered. He relied on Articles 3, 5 and 6 of the Convention.

21. On an unspecified date Mrs Baghdasaryan (“the second applicant”) joined the civil proceedings as a co-claimant, seeking approximately half the pecuniary damages claimed by the first applicant.

22. On an unspecified date the first applicant lodged an additional claim, seeking compensation for non-pecuniary damage in the amount of AMD 60,000,000. He submitted, inter alia, that, although he had so far claimed compensation only for pecuniary damage, he had in fact suffered greater non-pecuniary damage. The Convention case-law required that compensation for non-pecuniary damage be awarded in such cases.

23. On 28 April 2005 the Kentron and Nork-Marash District Court of Yerevan dismissed the claim for non-pecuniary damage on the ground that that type of damage was not envisaged under Article 17 of the Civil Code. The District Court awarded the claim for pecuniary damage in part, finding, inter alia, that, pursuant to Article 66 of the Code of Criminal Procedure, the first applicant – as an acquitted person – was entitled to claim pecuniary compensation for unlawful arrest, detention, indictment and conviction, and awarding him AMD 6,250,000 for lost income for the period between 11 October 1998 and 17 April 2004. The second applicant was awarded AMD 1,500,000 for travel expenses, postage for parcels, and legal costs.

24. On 12 May 2005 the first applicant lodged an appeal.

25. On 31 August 2005 the Civil Court of Appeal dismissed the first applicant’s appeal and upheld the judgment of the District Court.

26. On 16 September 2005 the applicants lodged an appeal on points of law.

27. On 18 November 2005 the Court of Cassation dismissed the applicants’ appeal.

II. RELEVANT DOMESTIC LAW

A. The Civil Code (in force from 1 January 1999)

28. The relevant provisions of the Civil Code provide as follows.

Article 17 – Compensation for damage

“1. Anyone whose rights have been violated may claim full compensation for the damage suffered, unless the law or a contract envisages a lower amount of compensation.

2. Damages are the expenses borne or to be borne by the person whose rights have been violated in connection with restoring the violated rights, loss of property or damage thereto (material damage), including loss of earnings which the person would have gained in normal conditions of civil life, had his rights not been violated (lost income). ...”

Article 1064 – Liability for damage caused by unlawful actions of the inquiry officer, the investigating authority, the prosecutor’s office or the courts

“1. Damage caused as a result of unlawful conviction, [unlawful] criminal prosecution, [unlawful] imposition of a preventive measure in the form of detention or a written undertaking not to leave, and [unlawful] imposition of an administrative penalty shall be compensated in full, in a procedure prescribed by law, by the Republic of Armenia, regardless of the fault of the officials of the inquiry officer, the investigating authority, the prosecutor’s office or the courts. ...”

B. The Code of Criminal Procedure (in force from 12 January 1999)

29. The relevant provisions of the Code of Criminal Procedure provide as follows.

Article 35 – Circumstances precluding criminal proceedings or criminal prosecution

“1. Neither criminal proceedings [Քրեական գործի վարույթ] nor a criminal prosecution [քրեական հետապնդում] shall be instituted, and any criminal proceedings already instituted shall be terminated, if:

...

(2) the act lacks corpus delicti;

...”

Article 66 – An acquitted person

“1. A person shall be considered to be acquitted if a criminal prosecution or criminal proceedings against him have been terminated on ... the grounds envisaged by[, inter alia, Article 35 § 1 (2) of] this Code or if he has been acquitted by a court judgment.

...

3. An acquitted person shall be ... entitled to claim full compensation for pecuniary damage caused as a result of his unlawful arrest, detention, indictment and conviction, taking into account possible loss of profits. ...”

III. RELEVANT COUNCIL OF EUROPE DOCUMENTS

Explanatory Report to Protocol No. 7 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (ETS No. 117)

30. The relevant sections of the Explanatory Report read as follows.

Article 3

“22. This Article provides that compensation shall be paid to a victim of a miscarriage of justice, on certain conditions.

First, the person concerned has to have been convicted of a criminal offence by a final decision and to have suffered punishment as a result of such conviction. According to the definition contained in the Explanatory Report of the European Convention on the International Validity of Criminal Judgments, a decision is final ‘if, according to the traditional expression, it has acquired the force of res judicata. This is the case when it is irrevocable, that is to say when no further ordinary remedies are available or when the parties have exhausted such remedies or have permitted the time-limit to expire without availing themselves of them’. It follows therefore that a judgment by default is not considered as final as long as the domestic law allows the proceedings to be taken up again. Likewise, this Article does not apply in cases where the charge is dismissed or the accused person is acquitted either by the court of first instance or, on appeal, by a higher tribunal. If, however, in one of the States in which such a possibility is provided for, the person has been granted leave to appeal after the normal time of appealing has expired, and his conviction is then reversed on appeal, then subject to the other conditions of the Article, in particular the conditions described in paragraph 24 below, the Article may apply.

23. Secondly, the Article applies only where the person’s conviction has been reversed or he has been pardoned, in either case on the ground that a new or newly discovered fact shows conclusively that there has been a miscarriage of justice – that is, some serious failure in the judicial process involving grave prejudice to the convicted person. Therefore, there is no requirement under the Article to pay compensation if the conviction has been reversed or a pardon has been granted on some other ground. Nor does the Article seek to lay down any rules as to the nature of the procedure to be applied to establish a miscarriage of justice. This is a matter for the domestic law or practice of the State concerned. The words ‘or he has been pardoned’ have been included because under some systems of law pardon, rather than legal proceedings leading to the reversal of a conviction, may in certain cases be the appropriate remedy after there has been a final decision.

24. Finally, there is no right to compensation under this provision if it can be shown that the non-disclosure of the unknown fact in time was wholly or partly attributable to the person convicted.

25. In all cases in which these preconditions are satisfied, compensation is payable ‘according to the law or the practice of the State concerned’. This does not mean that no compensation is payable if the law or practice makes no provision for such compensation. It means that the law or practice of the State should provide for the payment of compensation in all cases to which the Article applies. The intention is that States would be obliged to compensate persons only in clear cases of miscarriage of justice, in the sense that there would be acknowledgment that the person concerned was clearly innocent. The Article is not intended to give a right of compensation where all the preconditions are not satisfied, for example, where an appellate court had quashed a conviction because it had discovered some fact which introduced a reasonable doubt as to the guilt of the accused and which had been overlooked by the trial judge.”

THE LAW

I. THE SECOND APPLICANT’S VICTIM STATUS

31. The Court first considers it necessary to decide on the victim status of the second applicant. It reiterates that the term “victim” used in Article 34 of the Convention denotes the person directly affected by the act or omission which is in issue (see, among other authorities, Vatan v. Russia, no. 47978/99, § 48, 7 October 2004).

32. In the present case, it was only the first applicant who was subjected to ill-treatment and detention and to a conviction that was subsequently overturned. The Court therefore considers that the application, in so far as it concerns the second applicant, is incompatible ratione personae with the provisions of the Convention within the meaning of Article 35 § 3 and must be rejected in accordance with Article 35 § 4 of the Convention.

33. The Court will therefore limit its examination of the complaints raised in the application to those which concern the first applicant, whom – for the sake of simplicity – it will henceforth refer to as “the applicant”.

II. ALLEGED VIOLATION OF ARTICLES 5 § 5 AND 13 OF THE CONVENTION AND ARTICLE 3 OF PROTOCOL No. 7 TO THE CONVENTION

34. The applicant complained about the dismissal of his claim for non-pecuniary damages in respect of his ill-treatment, unlawful arrest and detention, and unfair conviction. He relied on Articles 3, 5 and 6 of the Convention. The Court considers that this complaint falls to be examined under Articles 5 § 5 and 13 of the Convention and Article 3 of Protocol No. 7 to the Convention, which read as follows:

Article 5 § 5

“Everyone who has been the victim of arrest or detention in contravention of the provisions of this Article shall have an enforceable right to compensation.”

Article 13

“Everyone whose rights and freedoms as set forth in this Convention are violated shall have an effective remedy before a national authority notwithstanding that the violation has been committed by persons acting in an official capacity.”

Article 3 of Protocol No. 7

“When a person has by a final decision been convicted of a criminal offence and when subsequently his conviction has been reversed, or he has been pardoned, on the ground that a new or newly discovered fact shows conclusively that there has been a miscarriage of justice, the person who has suffered punishment as a result of such conviction shall be compensated according to the law or the practice of the State concerned, unless it is proved that the non-disclosure of the unknown fact in time is wholly or partly attributable to him.”

A. Admissibility

35. The Court notes that an issue may arise as to whether it has temporal jurisdiction to examine the circumstances of the applicant’s complaint, taking into account that his complaints under Articles 3, 5 and 6 of the Convention concerning his ill-treatment, unlawful arrest and detention, and unfair conviction fall outside the Court’s competence ratione temporis (see paragraphs 55-57 below). The Court notes, however, that the investigation into the applicant’s ill-treatment, the conviction of the police officers and the ensuing compensation proceedings took place after the date of the Convention’s entry into force in respect of Armenia. The Court therefore considers that the applicant’s complaints under Articles 5 § 5 and 13 of the Convention and Article 3 of Protocol No. 7 to the Convention fall within its competence ratione temporis.

36. The Court notes that these complaints are not manifestly ill-founded within the meaning of Article 35 § 3 (a) of the Convention. It further notes that they are not inadmissible on any other grounds. They must therefore be declared admissible.

B. Merits

1. The parties’ submissions

(a) The Government

37. The Government argued, in respect of Article 5 § 5, that that Article presupposed a violation of one or more of the other provisions of Article 5, which was absent in this case. The applicant’s arrest and detention at the material time were not in violation of Article 5, since the domestic courts had acted in accordance with the law. There was no violation of Article 5 § 1 (a) since the applicant had been convicted by a competent court and there was no violation of Article 5 § 1 (c) since the aim of arresting the applicant had been to bring him before a competent authority on suspicion of having committed rape and murder. At the material time the domestic court had not had at its disposal any evidence that would justify adopting a different decision. There had been no violation of Article 5 § 2 because the applicant had signed the record of his arrest on the day he was taken to the police station, so had evidently been aware of the reason for his arrest. Accordingly, there had been no violation of Article 5 §§ 3 and 4 either.

38. The Government further argued that the subsequent quashing of the applicant’s conviction and the termination of the criminal proceedings against him had not rendered his arrest and detention incompatible with Article 5, since these had been carried out in compliance with the requirements of that Article and on the basis of a reasonable suspicion.

39. The Government also claimed, in respect of Article 13, that proper redress was available to the applicant. In particular, once the new facts had been discovered, criminal proceedings had immediately been instituted against the police officers, the applicant had been granted victim status, the officers convicted, the criminal proceedings against the applicant terminated and his claim for pecuniary damage granted. Furthermore, the General Prosecutor had sent an official apology to the applicant for the miscarriage of justice. All those measures should be considered sufficient compensation for any non-pecuniary damage suffered. Moreover, the facts of the present case were different from those in Keenan v. the United Kingdom (no. 27229/95, § 130, ECHR 2001‑III) and Kontrová v. Slovakia (no. 7510/04, § 64, 31 May 2007) because this case did not raise an issue under Article 3.

40. The Government maintained, lastly, in respect of Article 3 of Protocol No. 7 that adequate compensation had been awarded to the applicant. In particular, he had been awarded compensation for pecuniary damage and had received an official apology from the General Prosecutor’s Office, which should be considered as sufficient compensation for the non-pecuniary damage. Furthermore, Article 3 of Protocol No. 7 required the payment of compensation according to the law or practice of the State concerned. Thus, the compensation – in the form of an apology – which he had received for non-pecuniary damage had not been arbitrary, since such a practice was common in similar situations.

(b) The applicant

41. The applicant argued that Articles 3, 5 and 6 were applicable to his case and that an award of just compensation was therefore of paramount importance. The apology which he had received could not be taken seriously because, in addition to the official letter, the General Prosecutor had presented him with a copy of Alexandre Dumas’s The Count of Monte Cristo. In any case, the hardship, mental anguish and acute physical pain he had suffered for five and a half years deserved to be compensated in a more reasonable manner than just an apology. Furthermore, on 1 September every year of his detention Armenian State television had broadcast a programme prepared by the Armenian police affirming that he had admitted his guilt. Thus, he had been consistently degraded in the eyes of the public and nothing had been done by the authorities after his acquittal to restore his reputation. In 2007 he had married, but was still unable to have a child. The doctors attributed this to the circumstances of his conviction. He also suffered from adhesive otitis media in his left eardrum and first- to second-degree bilateral perceptive deafness on account of the blows to his ears. He was still using painkillers and his deafness was irreversible. No compensation for this had been awarded by the domestic courts, despite the fact that it had been established that he had suffered ill-treatment. Lastly, the Government’s argument that his arrest had been effected in accordance with Article 5 and had been based on a reasonable suspicion was unacceptable, since the signs of his ill-treatment were clearly visible on his person. Furthermore, he had persistently refused to admit to the charges against him before the courts and had appealed to the higher instances against his conviction.

2. The Court’s assessment

42. The Court considers it necessary to address firstly the complaints under Article 13 of the Convention and Article 3 of Protocol No. 7 and then the complaint under Article 5 § 5 of the Convention.

(a) Article 13 of the Convention

43. The Court notes once again that it is precluded – for lack of competence – from examining the circumstances of the applicant’s treatment at the police station with a view to determining whether it fell short of the requirements of Article 3 of the Convention (see paragraphs 55‑57 below). However, it reiterates that the existence of an actual breach of another provision of the Convention is not a prerequisite for the application of Article 13. Article 13 guarantees the availability of a remedy at national level to enforce – and hence to allege non-compliance with – the substance of the Convention rights and freedoms in whatever form they may happen to be secured in the domestic legal order. Thus, for Article 13 to apply it is sufficient for an individual to have an arguable claim in terms of the Convention (see Boyle and Rice v. the United Kingdom, 27 April 1988, § 52, Series A no. 131).

44. The Court observes that the fact of the applicant’s ill-treatment by police officers was unequivocally established by the domestic courts, namely, the judgment of the Lori Regional Court of 15 June 2005 convicting two of the police officers involved (see paragraph 18 above). The Court therefore considers that the applicant undoubtedly had an arguable claim before the domestic courts under Article 13 of having been subjected to treatment prohibited by Article 3 of the Convention.

45. The applicant lodged his civil claim for compensation, including for the ill-treatment suffered, by instituting a separate set of proceedings following the police officers’ conviction, seeking, inter alia, compensation for non-pecuniary damage (see paragraph 22 above). However, no compensation for non-pecuniary damage was awarded to the applicant because that type of compensation was not envisaged by the domestic law.

46. The question therefore arises whether Article 13 in this context requires that such compensation be made available. The Court will itself in appropriate cases award just satisfaction, recognising pain, stress, anxiety and frustration as rendering compensation for non-pecuniary damage appropriate. It has previously found that, in the event of a breach of Articles 2 and 3 of the Convention, which rank as the most fundamental provisions of the Convention, compensation for the non-pecuniary damage flowing from the breach should in principle be available as part of the range of possible remedies (see Keenan, cited above, § 130, and Kontrová, cited above, § 64).

47. In this case the Court concludes that the applicant should have been able to apply for compensation for the non-pecuniary damage suffered by him as a result of his ill-treatment. Since no such compensation had been available to him under Armenian law, the applicant was deprived of an effective remedy.

48. There has accordingly been a violation of Article 13 of the Convention.

(b) Article 3 of Protocol No. 7 to the Convention

49. The Court reiterates that the aim of Article 3 of Protocol No. 7 is to confer the right to compensation on persons convicted as a result of a miscarriage of justice where such conviction has been reversed by the domestic courts on the ground of a new or newly discovered fact. Therefore, Article 3 of Protocol No. 7 does not apply before the conviction has been reversed (see Matveyev v. Russia, no. 26601/02, §§ 38-39, 3 July 2008).

50. In the present case, inasmuch as the applicant’s conviction was quashed and he applied for compensation after 1 July 2002, the date of entry into force of Protocol No. 7 in respect of Armenia, the conditions for jurisdiction ratione temporis are satisfied (ibid.). Furthermore, the Court has no doubts that this Article is applicable to the applicant’s case, all the necessary conditions being satisfied.

51. As regards compliance with the guarantees of Article 3 of Protocol No. 7, the Court considers that, while this provision guarantees payment of compensation according to the law or the practice of the State concerned, it does not mean that no compensation is payable if the domestic law or practice makes no provision for such compensation (see also paragraph 25 of the Explanatory Report to Protocol No. 7 to the Convention, paragraph 30 above). Furthermore, the Court considers that the purpose of Article 3 of Protocol No. 7 is not merely to recover any pecuniary loss caused by a wrongful conviction but also to provide a person convicted as a result of a miscarriage of justice with compensation for any non-pecuniary damage such as distress, anxiety, inconvenience and loss of enjoyment of life. No such compensation, however, was available to the applicant in the present case.

52. There has accordingly been a violation of Article 3 of Protocol No. 7 to the Convention.

53. The Court notes that this complaint is linked to the one examined above and must therefore likewise be declared admissible.

54. Having regard to its finding under Article 3 of Protocol No. 7 (see paragraph 52 above), the Court considers that it is not necessary to examine whether, in this case, there has been a violation of Article 5 § 5 of the Convention.

III. OTHER ALLEGED VIOLATIONS OF THE CONVENTION

55. The applicant also complained that his ill-treatment, unlawful arrest and detention, and unfair conviction violated the guarantees of Articles 3, 5 and 6 of the Convention.

56. The Court reiterates that, in accordance with the general rules of international law, the provisions of the Convention do not bind a Contracting Party in relation to any act or fact which took place or any situation which ceased to exist before the date of the entry into force of the Convention with respect to that Party (see Blečić v. Croatia [GC], no. 59532/00, § 70, ECHR 2006‑III). The Court observes that the events complained of took place prior to the date of the Convention’s entry into force in respect of Armenia, namely, 26 April 2002.

57. It follows that this part of the application is incompatible ratione temporis with the provisions of the Convention within the meaning of Article 35 § 3 and must be rejected in accordance with Article 35 § 4.

58. Lastly, the applicant complained, under the same Articles, that his claim for pecuniary damage was not granted in full.

59. Having regard to all the material in its possession, and in so far as this complaint falls within its competence, the Court finds that it does not disclose any appearance of a violation of the rights and freedoms set out in the Convention or its Protocols. It follows that this part of the application must be rejected as being manifestly ill-founded, pursuant to Article 35 §§ 3 and 4 of the Convention.

IV. APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

60. Article 41 of the Convention provides:

“If the Court finds that there has been a violation of the Convention or the Protocols thereto, and if the internal law of the High Contracting Party concerned allows only partial reparation to be made, the Court shall, if necessary, afford just satisfaction to the injured party.”

A. Damage

61. The applicant claimed 34,000,000 Armenian drams (AMD) in respect of pecuniary damage, including costs and loss of earnings. He further claimed 274,959 euros (EUR) in respect of non-pecuniary damage.

62. The Government submitted that the applicant’s claim in respect of pecuniary damage was unsubstantiated and had in fact already been granted by the domestic courts and that his claim in respect of non-pecuniary damage was unfounded.

63. The Court does not discern any causal link between the violations found and the pecuniary damage alleged; it therefore rejects this claim. On the other hand, it awards the applicant EUR 30,000 in respect of non-pecuniary damage.

B. Costs and expenses

64. The applicant also claimed AMD 1,000,000 for the costs and expenses incurred before the Court, including legal costs, translation and postage.

65. The Government submitted that the applicant’s claim for costs and expenses was not fully substantiated.

66. According to the Court’s case-law, an applicant is entitled to the reimbursement of costs and expenses only in so far as it has been shown that these have been actually and necessarily incurred and are reasonable as to quantum. In the present case, regard being had to the documents in its possession and the above criteria, the Court considers it reasonable to award the sum of EUR 500 for the proceedings before the Court.

C. Default interest

67. The Court considers it appropriate that the default interest rate should be based on the marginal lending rate of the European Central Bank, to which should be added three percentage points.

FOR THESE REASONS, THE COURT UNANIMOUSLY

1. Declares the complaints concerning the dismissal of the applicant’s claim in respect of non-pecuniary damage admissible under Articles 5 § 5 and 13 of the Convention and Article 3 of Protocol No. 7 to the Convention and the remainder of the application inadmissible;

2. Holds that there has been a violation of Article 13 of the Convention;

3. Holds that there has been a violation of Article 3 of Protocol No. 7 to the Convention;

4. Holds that there is no need to examine the complaint under Article 5 § 5 of the Convention;

5. Holds

(a) that the respondent State is to pay the applicant, within three months from the date on which the judgment becomes final in accordance with Article 44 § 2 of the Convention, the following amounts, to be converted into the currency of the respondent State at the rate applicable at the date of settlement:

(i) EUR 30,000 (thirty thousand euros), plus any tax that may be chargeable, in respect of non-pecuniary damage;

(ii) EUR 500 (five hundred euros), plus any tax that may be chargeable to the applicant, in respect of costs and expenses;

(b) that from the expiry of the above-mentioned three months until settlement simple interest shall be payable on the above amounts at a rate equal to the marginal lending rate of the European Central Bank during the default period plus three percentage points;

6. Dismisses the remainder of the applicants’ claim for just satisfaction.

Done in English, and notified in writing on 12 June 2012, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Santiago Quesada Josep Casadevall
Registrar President

Sažmi komentare

Član 41 | DIC

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 3033/2019 od 05.09.2019. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija tužene izjavlјena protiv presude Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine.

Presudom Osnovnog suda u Vranju Prr1. 65/17 od 18.04.2018. godine, stavom prvim izreke, tužena je obavezana da tužiocu naknadi štetu koja je izazvana povredom prava na suđenje u razumnom roku u predmetu Osnovnog suda u Vranju I 1022/09 u iznosu od 69.702,00 dinara, na ime troškova parničnog postupka u iznosu od 27.376,00 dinara i na ime troškova izvršnog postupka u iznosu od 19.600,00 dinara, pripadajućom kamatom. Stavom drugim izreke tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.
Presudom Višeg suda u Vranju Gž 3017/18 od 08.02.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu u kom je odlučeno o glavnoj stvari, dok je preinačena odluka o troškovima parničnog postupka.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde

Član 41 | DIC

Presuda je povezana sa rešenjem Rev 627/2020 od 07.02.2020. Vrhovnog kasacionog suda, kojim se odbacuje kao nedozvolјena revizija predlagača izjavlјena protiv rešenja Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine.

Rešenjem Višeg suda u Leskovcu Ržg 216/19 od 22.11.2019. godine, odbijena je žalba punomoćnika predlagača izjavlјena protiv rešenja Osnovnog suda u Leskovcu R4 I 109/19 od 09.09.2019. godine, kojim je odbijen prigovor predlagača za ubrzanje postupka, zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku u predmetu tog suda I 7838/10, kao neosnovan.
Protiv navedenog rešenja, predlagač je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešnog i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, s tim što je predložila da se revizija smatra izuzetno dozvolјenom, u skladu sa odredbom član 404. ZPP.

Rešenje je dostupno u javnoj bazi sudske prakse ovde