Predmet se tiče pritužbe podnosioca predstavke u smislu člana 6 Konvencije u pogledu neujednačene prakse domaćih sudova.

U periodu između 3. oktobra i 12. decembra 1991. godine, tokom rata u bivšoj SFRJ, podnosilac predstavke, tadašnji hrvatski vojnik, bio je zarobljen u svojstvu ratnog zarobljenika u Crnoj Gori. On je 2014. godine pokrenuo građanski postupak protiv države Crne Gore tražeći naknadu na ime nematerijalne štete uzrokovane zlostavljanjem koje je tamo pretrpeo. Dana 9. februara 2015. godine, Osnovni sud u Podgorici mu je dosudio naknadu u iznosu od 9.199,77 eura na ime nematerijalne štete zbog “pretrpljenih duševnih i fizičkih bolova” uzrokovanih mučenjem, nečovečnim i ponižavajućim postupanjem“. Ta presuda je postala pravosnažna 23. aprila 2015. godine.

Dana 24. februara 2017. godine podnosilac predstavke pokrenuo je novi građanski postupak, zahtevajući naknadu nematerijalne štete „za pretrpljene i buduće fizičke bolove i za pretrpljeni strah“. Zahtevao je naknadu štete u celokupnom iznosu od 4.000,00 eura po tom osnovu. Dana 24. septembra 2018. godine Osnovni sud u Cetinju utvrdio je da je naknada štete koja mu je bila dosuđena na osnovu presude od 9. februara 2015. godine uključivala predmetnu naknadu štete, te je odbacio tužbu u tom delu tužbenog zahteva kao res iudicata. Viši sud u Podgorici potvrdio je ovu presudu 17. marta 2020. godine. Dana 18. juna 2020. godine Ustavni sud odbacio je ustavnu žalbu podnosioca predstavke. Dana 30. juna 2020. godine Vrhovni sud odbacio je predlog podnosioca predstavke za dozvolu revizije, budući da vrednost njegovog tužbenog zahteva nije prelazila iznos od 4.000,00 eura, shodno zahtevima relevantne zakonom propisane odredbe.

U periodu između 25. marta 2017. godine i 21. januara 2020. godine prvostepeni sudovi odbacili su tužbe sa istim tužbenim zahtevom najmanje deset drugih tužilaca po istom osnovu. Te presude su potvrđene od strane viših sudova u Podgorici i Bijelom Polju u periodu između 6. februara 2019. i 20. oktobra 2020. godine.

Medjutim, u periodu između 18. maja 2018. i 11. jula 2019. godine prvostepeni sudovi odlučili su u korist četiri druga tužioca i dosudili im spornu naknadu štete, čak iako su isti već bili ostvarili naknadu štete zbog pretrpljenih duševnih i fizičkih bolova usled mučenja i zlostavljanja koje su pretrpeli u istom kampu. Ove presude potvrđene su od strane viših sudova u Podgorici i Bijelom Polju između 16. oktobra 2018. i 6. marta 2020. godine.

U periodu između 17. juna 2020. i 17. marta 2021. godine Vrhovni sud je dozvolio i usvojio reviziju u najmanje deset predmeta u kojima su tužbe u predmetnom delu tužbenog zahteva bile odbačene kao res iudicata. Taj sud je ukinuo relevantne delove osporenih presuda Viših sudova i s tim u vezi vratio predmete na ponovno suđenje u tom delu. U svim predmetima, vrednost relevantnih tužbenih zahteva prelazila je iznos od 5.000,00 eura.

U periodu između 5. novembra 2020. i 26. maja 2021. godine, nakon donošenja navedenih odluka Vrhovnog suda, Osnovni sud je odlučio u korist najmanje pet drugih tužilaca i dosudio im je spornu naknadu štete.

Podnosilac predstavke naveo je, a Vlada nije sporila, da su u ukupno oko 150 sličnih predmeta, tužioci ostvarili spornu naknadu štete čak iako im je prethodno bila dosuđena naknada štete za pretrpljene duševne i fizičke bolove usled mučenja i zlostavljanja kome su bili podvrgnuti u kampu.

Podnosilac predstavke žalio se u smislu člana 6 Konvencije na neujednačenu praksu domaćih sudova navodeći da je samo njegov tužbeni zahtev u odnosu na pretrpljene i buduće fizičke bolove i pretrpljeni strah bio odbačen.

U svojoj odluci, Sud proglašava pritužbu koja se tiče neujednačene prakse domaćih sudova prihvatljivom, utvrđuje da je došlo do povrede člana 6 Konvencije i odbija zahtev podnosioca predstavke za pravično zadovoljenje.

Preuzmite presudu u pdf formatu

EVROPSKI SUD ZA LJUDKSA PRAVA

PRVO ODJELJENJE

PREDMET BAGOJE protiv CRNE GORE

(Predstavka br. 2890/21)

PRESUDA

STRAZBUR

15. februar 2024. godine

Ova presuda je pravosnažna, ali može biti predmet redakcijske izmjene.

U predmetu Bagoje protiv Crne Gore,

Evropski sud za ljudska prava (Prvo odjeljenje), na zasijedanju Odbora u sastavu:

Krzysztof Wojtyczek, predsjednik,
Ivana Jelić,
Erik Wennerström, sudije,
i Attila Teplán, postupajući u svojstvu zamjenika registrara Odjeljenja,

Razmatrajući:

predstavku (br. 2890/21) protiv Crne Gore podnijetu Sudu na osnovu člana 34 Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: „Konvencija”), dana 17. decembra 2020. godine od strane hrvatskog državljanina, g-dina Zlatka Bagoja („podnosilac predstavke“), koji je rođen 1965. godine, živi u Grudi, Hrvatska, te koga je zastupao g-din Z. Begović, advokat iz Podgorice, Crna Gora;

odluku da se Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: „Vlada”) obavijesti o pritužbi u vezi sa neujednačenom praksom domaćih sudova, koju je zastupala njena zastupnica, g-đa V. Pavličić, te da se ostatak date predstavke proglasi nepihvatljivim;

izjašnjenja koja je podnijela tužena Vlada i odgovore na izjašnjenja koje je podnio podnosilac predstavke;

komentare koje je podnijela Vlada Hrvatske, kojoj je odobreno pravo da se umiješa od strane predsjednika Odjeljenja;

Nakon vijećanja na sjednici zatvorenoj za javnost, održanoj 23. januara 2024. godine,

Donosi sljedeću presudu, koja je usvojena toga dana:

ČINJENICE

Dati predmet tiče se pritužbe podnosioca predstavke u smislu člana 6 Konvencije u pogledu neujednačene prakse domaćih sudova.
U periodu između 3. oktobra i 12. decembra 1991. godine, tokom rata u bivšoj Socijalističkoj Federalnoj Republici Jugoslaviji, podnosilac predstavke, tadašnji hrvatski vojnik, bio je zarobljen u svojstvu ratnog zarobljenika u Crnoj Gori. Isti je 2014. godine pokrenuo građanski postupak protiv države Crne Gore tražeći naknadu na ime nematerijalne štete uzrokovane zlostavljanjem koje je tamo pretrpio. Dana 9. februara 2015. godine, Osnovni sud u Podgorici mu je dosudio naknadu u iznosu od 9.199,77 eura na ime nematerijalne štete zbog “pretrpljenih duševnih i fizičkih bolova” uzrokovanih mučenjem, nečovječnim i ponižavajućim postupanjem“. Ta presuda je postala pravosnažna 23. aprila 2015. godine.
Dana 24. februara 2017. godine podnosilac predstavke pokrenuo je novi građanski postupak, zahtijevajući naknadu nematerijalne štete, inter alia, „za pretrpljene i buduće fizičke bolove i za pretrpljeni strah“. Isti je zahtijevao naknadu štete u cjelokupnom iznosu od 4.000,00 eura po tom osnovu. Dana 24. septembra 2018. godine Osnovni sud u Cetinju utvrdio je da je naknada štete koja mu je bila dosuđena na osnovu presude od 9. februara 2015. godine uključivala predmetnu naknadu štete, te je odbacio tužbu u tom dijelu tužbenog zahtjeva kao res iudicata. Viši sud u Podgorici potvrdio je ovu presudu 17. marta 2020. godine. Dana 18. juna 2020. godine Ustavni sud odbacio je ustavnu žalbu podnosioca predstavke. Dana 30. juna 2020. godine Vrhovni sud odbacio je prijedlog podnosioca predstavke za dozvolu revizije, budući da vrijednost njegovog tužbenog zahtjeva nije prelazila iznos od 4.000,00 eura, shodno zahtjevima relevantne zakonom propisane odredbe (vidjeti stav 10 dolje).
U periodu između 25. marta 2017. godine i 21. januara 2020. godine prvostepeni sudovi odbacili su tužbe sa istim tužbenim zahtjevom najmanje deset drugih tužilaca po istom osnovu. Te presude su potvrđene od strane viših sudova u Podgorici i Bijelom Polju u periodu između 6. februara 2019. i 20. oktobra 2020. godine.
U periodu između 18. maja 2018. i 11. jula 2019. godine prvostepeni sudovi odlučili su u korist četiri druga tužioca i dosudili im spornu naknadu štete, čak iako su isti već bili ostvarili naknadu štete zbog pretrpljenih duševnih i fizičkih bolova usljed mučenja i zlostavljanja koje su pretrpjeli u istom kampu. Ove presude potvrđene su od strane viših sudova u Podgorici i Bijelom Polju između 16. oktobra 2018. i 6. marta 2020. godine.
U periodu između 17. juna 2020. i 17. marta 2021. godine Vrhovni sud je dozvolio i usvojio reviziju u najmanje deset predmeta u kojima su tužbe u predmetnom dijelu tužbenog zahtjeva bile odbačene kao res iudicata (vidjeti stav 4 gore). Taj sud je ukinuo relevantne djelove osporenih presuda Viših sudova i s tim u vezi vratio predmete na ponovno suđenje u tom dijelu. U svim predmetima, vrijednost relevantnih tužbenih zahtjeva prelazila je iznos od 5.000,00 eura.
U periodu između 5. novembra 2020. i 26. maja 2021. godine, nakon donošenja navedenih odluka Vrhovnog suda, Osnovni sud je odlučio u korist najmanje pet drugih tužilaca i dosudio im je spornu naknadu štete.
Podnosilac predstavke naveo je, a Vlada nije sporila, da su u ukupno oko 150 sličnih predmeta, tužioci ostvarili spornu naknadu štete čak iako im je prethodno bila dosuđena naknada štete za pretrpljene duševne i fizičke bolove usljed mučenja i zlostavljanja kome su bili podvrgnuti u kampu. Nema informacija u spisima predmeta o broju tužbenih zahtjeva kojima je riješeno u korist tužilaca bez podnošenja revizije Vrhovnom sudu ni o broju istih nakon uspješnog ishoda revizije.
Članom 124 Ustava predviđa se da Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona.
Član 397 Zakona o parničnom postupku predviđa da revizija nije dozvoljena u predmetima u kojima vrijednost osporenog dijela tužbenog zahtjeva ne prelazi 20.000,00 eura. Članom 397a predviđa se, izuzetno da se revizija može dozvoliti u predmetima u kojima postoji različita praksa drugostepenih sudova i kada Vrhovni sud još uvijek nije zauzeo svoj stav u datoj stvari, ali samo ukoliko vrijednost osporenog dijela tužbenog zahtjeva prelazi 4.000,00 eura.
Podnosilac predstavke žalio se u smislu člana 6 Konvencije na neujednačenu praksu domaćih sudova navodeći da je samo njegov tužbeni zahtjev u odnosu na pretrpljene i buduće fizičke bolove i pretrpljeni strah bio odbačen.

OCJENA SUDA

NAVODNA POVREDA ČLANA 6 KONVENCIJE

(i) Podnesci stranaka

(1) Vlada

Vlada je sporila pritužbe podnosioca predstavke. Ista nije sporila da dostavljene odluke mogu ukazati da je sudska praksa viših sudova bila neujednačena. Međutim, Vlada je navela da je bila obaveza domaćih sudova da utvrde predmetne činjenice i da tumače zakonodavstvo, te da su određena odstupanja u sudskim odlukama bila prihvatljiva. Vlada je takođe navela da je, u svakom slučaju, postojao mehanizam za obezbjeđivanje ujednačenosti domaće sudske prakse, naime, postupak pred Vrhovnim sudom. Ista je navela da je u svim predmetima u kojima je revizija bila dozvoljena Vrhovni sud ukinuo odluke Višeg suda i naložio ponovno suđenje. Stoga, isti je osigurao da ne postoje „duboko ukorijenjene i dugotrajne“ razlike u sudskoj praksi, s obzirom na to da su u ponovno otvorenim postupcima sudovi odlučili u korist tužilaca kad god je to bilo opravdano dodatnim nalazima vještaka. Vrhovni sud je odbacio prijedlog podnosioca predstavke za dozvolu revizije s obzirom na to da vrijednost osporenog dijela tužbenog zahtjeva, koja je bila konkretno navedena od strane njegovog punomoćnika, nije ispunjavala relevantni zakonom predviđen kriterijum. Vlada je tvrdila da se ovo ne može okarakaterisati kao proizvoljno postupanje. Ista je takođe navela da činjenica da je ukupno oko 150 drugih tužilaca bilo namireno dosuđivanjem sporne naknade štete zapravo potvrđuje da nisu postojale duboko ukorijenjene i dugotrajne razlike, već da je predmet podnosioca predstavke bio izolovan slučaj.
Vlada je sporila navode treće strane i tvrdila da su međunarodni izvještaji na koje je uputila treća strana bili irelevantni, budući da se nijedan od njih nije ticao konkretnog predmeta (vidjeti stav 15 ispod).

(2) Podnosilac predstavke

Podnosilac predstavke tvrdio je da su domaći sudovi pogrešno tumačili relevantno domaće pravo, te da je Vrhovni sud proizvoljno odbacio njegov prijedlog za dozvolu revizije. Stoga, Vrhovni sud propustio je da obezbijedi jedinstvenu primjenu zakona, suprotno članu 124 Ustava. Isti se saglasio sa navodima treće strane navedenim ispod.

(3) Treća strana

Vlada Hrvatske navela je da su prava podnosioca predstavke po osnovu člana 6 bila povrijeđena, budući da je relevantna praksa domaćih sudova bila očigledno neujednačena bez adekvatnog opravdanja. Ista je takođe uputila na Izvještaje Evropske komisije o napretku Crne Gore u procesu pristupanja Evropskoj uniji za 2021. i 2022. godinu i Izvještaj američkog State Department-a o ljudskim pravima u Crnoj Gori za 2021. godinu, pri čemu se u navedenom Izvještaju primjećuje da je neujednačena sudska praksa umanjila povjerenje javnosti u efikasnost i nepristrasnost pravosuđa.

(ii) Ocjena Suda

(1) Prihvatljivost

Sud primjećuje da ova pritužba nije očigledno neosnovana u okviru značenja člana 35 stav 3 (a) Konvencije ili neprihvatljiva po bilo kom drugom osnovu. Stoga, ista mora biti proglašena prihvatljivom.

(2) Osnovanost

Sud ponavlja relevantna načela koja su navedena u Nejdet Şahin i Perihan Şahin protiv Turske [VV] (br. 13279/05, stavovi 49-58, 20. oktobar 2011. godine). Konkretno, kriterijum za procjenu da li protivurječne odluke u sličnim predmetima od strane istog suda predstavljaju povredu prava na pravično suđenje garantovanog članom 6 stav 1 Konvencije sastoji se od utvrđivanja sljedećeg: (1) da li u relevantnoj sudskoj praksi postoje „duboko ukorijenjene i dugotrajne razlike“; (2) da li se domaćim zakonodavstvom predviđa mehanizam za prevazilaženje tih razlika; i (3) da li je takav mehanizam primijenjen te, ukoliko je primjenljiv, koji je efekat njegove primjene (isto, stav 53).
U konkretnom predmetu, Sud primjećuje da su u najmanje četiri slična predmeta domaći sudovi odlučili u korist tužilaca i dosudili im predmetnu naknadu štete, dok su u najmanje jedanaest drugih, sličnih predmeta, uključujući i predmet podnosioca predstavke, domaći sudovi odbacili tužbe u dijelu tužbenog zahtjeva koji se odnosio na predmetnu naknadu štete (vidjeti stavove 3-4 gore). Vlada nije sporila da se na osnovu donijetih odluka može ukazati na to da je sudska praksa viših sudova bila neusklađena (vidjeti stav 12 in limine gore). Takođe, proističe da je bilo ukupno oko 150 sličnih predmeta, u kojima je u konačnom odlučeno u korist tužilaca (vidjeti stav 8 gore).
Sud takođe konstatuje da se nacionalnim zakonodavstvom predviđa mehanizam za prevazilaženje neusklađenosti pred drugostepenim sudovima, naime, podnošenjem revizije Vrhovnom sudu, ali samo ukoliko vrijednost relevantnog tužbenog zahtjeva prelazi 4.000,00 eura (vidjeti stav 10 gore). Sud primjećuje da je u barem deset predmeta, od kojih je u svima vrijednost tužbenog zahtjeva prelazila 4.000,00 eura, Vrhovni sud dozvolio reviziju i ukinuo relevantne presude Višeg suda, nakon čega su sudovi dosudili tužiocima predmetnu naknadu štete (vidjeti stavove 6-7 gore).
Prijedlog podnosioca predstavke za dozvolu revizije odbačen je od strane Vrhovnog suda s obrazloženjem da isti nije ispunjavao predviđeni zakonski kriterijum, naime, vrijednost relevantnog tužbenog zahtjeva nije prelazila 4.000 eura (vidjeti stav 3 in fine gore). Nema indicija da je Vrhovni sud tumačio i primjenjivao kriterijum prihvatljivosti u predmetu podnosioca predstavke na proizvoljan način (vidjeti Stoilkovska protiv bivše Jugoslovensek Republike Makedonije, br. 29784/07, stav 66, 18. jul 2013. godine), uzimajući u obzir činjenicu da je relevantna odredba dovoljno jasno formulisana, kao i sudsku praksu Vrhovnog suda po tom pitanju. Međutim, stoji činjenica da se mehanizam za prevazilaženje spornih neujednačenosti u odlukama drugostepenih sudova ne može primijeniti u predmetu podnosioca predstavke, s obzirom na činjenicu da Vrhovni sud, usljed primjenljivosti pravila o prihvatljivosti ratione valoris, nije bio nadležan da meritorno ispituje predmet podnosioca predstavke (vidjeti Stoilkovska, gore navedena, stav 48). U odsustvu mehanizma za otklanjanje neujednačenosti u primjeni domaćeg zakonodavstva sa kojim je podnosilac predstavke bio suočen, Sud utvrđuje povredu člana 6 Konvencije (ibid, stav 49).

DRUGE PRITUŽBE

Sud primjećuje da je, nakon što je tužena Vlada obaviještena o datoj predstavci, podnosilac predstavke ponovio druge žalbene navode koje je inicijalno iznio pred Sudom u smislu članova 6 i 14 Konvencije i člana 1 Protokola br. 12, konkretno u pogledu: (a) povrede prava na pristup sudu, (b) dužine trajanja drugog građanskog postupka, i (c) diskrimacije.
Sud primjećuje da je 18. februara 2022. godine Vlada obaviještena o nekim od pritužbi podnosioca predstavke, dok je ostatak predmetne predstavke, koji je obuhvatao pritužbe koje su navedene u stavu 21, proglašen neprihvatljivim od strane predsjednika Odjeljenja, koji je postupao u svojstvu sudije pojedinca. Na taj način, Sud više nije nadležan da ispituje ove pritužbe (vidjeti KIPS DOO i Drekalović protiv Crne Gore, br. 28766/06, stav 139, 26. jun 2018. godine).

PRIMJENA ČLANA 41 KONVENCIJE

U dopisu upućenom od strane registra Suda od 12. oktobra 2022. godine, podnosilac predstavke bio je pozvan da podnese sve zahtjeve za pravično zadovoljenje u okviru utvrđenog vremenskog roka za podnošenje njegovog izjašnjenja o meritumu, uz podsjećanje da propust da postupi shodno tome za posljedicu ima nedosuđivanje naknade na ime pravičnog zadovoljenja od strane Suda ili u krajnjem odbacivanje tog dijela zahtjeva. Isti je takođe bio obaviješten da se navedeno pravilo primjenjivalo čak i kada je podnosilac predstavke iskazao namjeru u tom pogledu u ranijoj fazi predmetnog postupka. Iako je podnosilac predstavke imao kvalifikovanog punomoćnika, isti je podnio zahtjev za pravično zadovoljenje tek nakon što je istekao predviđeni vremenski rok. Sud mu, stoga, ne dodjeljuje predmetnu naknadu (vidjeti, mutatis mutandis, Boucke protiv Crne Gore, br. 26945/06, stav 99, 21. februar 2012. godine i Novović protiv Crne Gore i Srbije, br. 13210/05, stav 62, 23. oktobar 2012. godine).

IZ TIH RAZLOGA, SUD, JEDNOGLASNO,

Proglašava pritužbu koja se tiče neujednačene prakse domaćih sudova prihvatljivom;
Utvrđuje da je došlo do povrede člana 6 Konvencije;
Odbija zahtjev podnosioca predstavke za pravično zadovoljenje.

Sačinjeno na engleskom jeziku i objavljeno u pisanoj formi, 15. februara 2024. godine u skladu sa Pravilom 77 stavovi 2 i 3 Poslovnika Suda.

Attila Teplán Krzysztof Wojtyczek
Postupajući u svojstvu zamjenika registrara predsjednik

prevod presude preuzet iz HUDIC baze podataka

FIRST SECTION

CASE OF BAGOJE v. MONTENEGRO

(Application no. 2890/21)

JUDGMENT

STRASBOURG

15 February 2024

This judgment is final but it may be subject to editorial revision.

In the case of Bagoje v. Montenegro,

The European Court of Human Rights (First Section), sitting as a Committee composed of:

Krzysztof Wojtyczek, President,
Ivana Jelić,
Erik Wennerström, judges,
and Attila Teplán, Acting Deputy Section Registrar,

Having regard to:

the application (no. 2890/21) against Montenegro lodged with the Court under Article 34 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) on 17 December 2020 by a Croatian national, Mr Zlatko Bagoje (“the applicant”), who was born in 1965, lives in Gruda, Croatia, and was represented by Mr Z. Begović, a lawyer practising in Podgorica, Montenegro;

the decision to give notice of the complaint concerning inconsistent practice of domestic courts to the Montenegrin Government (“the Government”), represented by their Agent, Ms. V. Pavličić, and to declare inadmissible the remainder of the application;

the observations submitted by the respondent Government and the observations in reply submitted by the applicant;

the comments submitted by the Croatian Government, who were granted leave to intervene by the President of the Section;

Having deliberated in private on 23 January 2024,

Delivers the following judgment, which was adopted on that date:

SUBJECT MATTER OF THE CASE

1. The present case concerns the applicant’s complaint under Article 6 of the Convention about inconsistent practice of domestic courts.

2. Between 3 October and 12 December 1991, during the war in the former Socialist Federal Republic of Yugoslavia, the applicant, then a Croatian soldier, was held as a prisoner of war in Montenegro. In 2014 he instituted civil proceedings against the State seeking compensation for non-pecuniary damage caused by ill-treatment he had suffered there. On 9 February 2015 the Court of First Instance in Podgorica awarded him 9,199.77 euros (EUR) in respect of non-pecuniary damage for “mental anguish and physical pain caused by torture, inhuman and degrading treatment”. That judgment became final on 23 April 2015.

3. On 24 February 2017 the applicant instituted another set of civil proceedings seeking compensation for non-pecuniary damage, inter alia, “for suffered and future physical pain, and for suffered fear” (za pretrpljene i buduće fizičke bolove i za pretrpljeni strah). He claimed EUR 4,000 in total in that regard. On 24 September 2018 the Court of First Instance in Cetinje found that the compensation awarded by the judgment of 9 February 2015 had included the compensation in question and rejected that part of the applicant’s claim as res iudicata. The High Court in Podgorica upheld this judgment on 17 March 2020. On 18 June 2020 the Constitutional Court rejected the applicant’s constitutional appeal. On 30 June 2020 the Supreme Court rejected the applicant’s request for leave to lodge an appeal on points of law as the value of his claim had not exceeded EUR 4,000, as required by the relevant statutory provision (see paragraph 10 below).

4. Between 25 March 2017 and 21 January 2020 the first instance courts rejected the same kind of claims of at least ten other claimants on the same grounds. Those judgments were upheld by the High Courts in Podgorica and Bijelo Polje between 6 February 2019 and 20 October 2020.

5. Between 18 May 2018 and 11 July 2019 the first-instance courts ruled in favour of four other claimants and awarded them the compensation in question, even though they had already obtained compensation for mental anguish and physical pain caused by the torture and ill-treatment suffered in the same camp. Those judgments were upheld by the High Courts in Podgorica and Bijelo Polje between 16 October 2018 and 6 March 2020.

6. Between 17 June 2020 and 17 March 2021 the Supreme Court allowed and accepted the appeals on points of law in at least ten cases in which the claims had been rejected as res iudicata (see paragraph 4 above). The court quashed the relevant parts of the disputed High Court judgments and ordered re-opening in that regard. In all cases, the value of the relevant claims exceeded EUR 5,000.

7. Between 5 November 2020 and 26 May 2021, following the Supreme Court’s rulings, the Court of First Instance ruled in favour of at least five claimants and awarded them the compensation in question.

8. The applicant submitted, and the Government did not contest, that in about 150 similar cases in total, the claimants had obtained compensation in question even though they had been previously awarded compensation for mental anguish and physical pain caused by the torture and ill-treatment suffered in the camp. There is no information in the case file on how many claims were satisfied without the claimants making use of an appeal on points of law before the Supreme Court and how many following a successful appeal on points of law.

9. Article 124 of the Constitution provides that the Supreme Court shall ensure the uniform application of the law (obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona).

10. Section 397 of the Civil Procedure Act provides that an appeal on points of law is not allowed in cases in which the value of the disputed part of the claim does not exceed EUR 20,000. Section 397a provides that, exceptionally, an appeal on points of law can be allowed in cases where there is inconsistent case-law among the second-instance courts and the Supreme Court has not yet taken its position on the issue, but only if the value of the disputed part of the claim exceeds EUR 4,000.

11. The applicant complained under Article 6 of the Convention about the inconsistent practice of domestic courts in that only his claim in respect of suffered and future physical pain and suffered fear had been rejected.

THE COURT’S ASSESSMENT

ALLEGED VIOLATION OF ARTICLE 6 OF THE CONVENTION
1. The parties’ submissions
  1. The Government

12. The Government contested the applicant’s complaint. They did not dispute that the submitted decisions could indicate that the case-law of the High Courts had been inconsistent. They maintained, however, that it was for the domestic courts to establish facts and interpret the legislation, and that certain divergencies in the courts’ rulings were acceptable. They also submitted that, in any event, there had been a mechanism to ensure consistency of domestic case-law, namely proceedings before the Supreme Court. They submitted that in all the cases where an appeal on points of law had been allowed the Supreme Court had quashed the High Court decisions and ordered re-opening. It had thus ensured that there had been no “profound and long-standing” divergencies in the case-law, given that in the re-opened cases the courts had ruled in favour of claimants wherever the expert witness’s additional findings had justified it. The Supreme Court had rejected the applicant’s request for leave to lodge an appeal on points of law because the value of the disputed part of the claim, which had been specified by his own representative, had not met the relevant threshold requirement. The Government maintained that this could not be characterised as arbitrary. They also submitted that the fact that 150 other claimants had been awarded the compensation in question had actually proved that there had been no profound and long-standing differences, but that the applicant’s case had been an isolated one.

13. The Government contested the third party’s submissions and maintained that the international reports referred to by them were irrelevant as none of the reports had concerned the present case (see paragraph 15 below).

The applicant

14. The applicant maintained that the domestic courts had wrongly interpreted the relevant domestic law and that the Supreme Court had arbitrarily rejected his request for leave to lodge an appeal on points. It had thus failed to ensure the uniform application of the law, contrary to Article 124 of the Constitution. He agreed with the third-party submissions outlined below.

The third party

15. The Croatian Government submitted that the applicant’s rights under Article 6 had been breached given that the relevant practice of the domestic courts had been obviously inconsistent without a reasonable justification. They also referred to the 2021 and 2022 European Union Progress Report on Montenegro and 2021 United States State Department Country Reports on Human Rights Practices – Montenegro, the latter of which had noted that inconsistent court practices had diminished public confidence in the efficiency and impartiality of the judiciary.

The Court’s assessment
1. Admissibility

16. The Court notes that this complaint is not manifestly ill-founded within the meaning of Article 35 § 3 (a) of the Convention or inadmissible on any other grounds. It must therefore be declared admissible.

Merits

17. The Court reiterates the relevant principles which are set out in Nejdet Şahin and Perihan Şahin v. Turkey [GC] (no. 13279/05, §§ 49-58, 20 October 2011). In particular, the criteria in assessing whether conflicting decisions in similar cases stemming from the same court are in breach of the fair trial requirement enshrined in Article 6 § 1 of the Convention consist in establishing: (1) whether “profound and long-standing differences” exist in the relevant case-law; (2) whether the domestic law provides for machinery for overcoming these inconsistencies; and (3) whether that machinery has been applied and, if appropriate, to what effect (ibid., § 53).

18. Turning to the present case, the Court notes that in at least four similar cases the domestic courts ruled in favour of claimants and awarded them the compensation in question, whereas in at least eleven other, similar cases, including the applicant’s, the domestic courts rejected the relevant claims (see paragraphs 3-4 above). The Government did not dispute that the submitted decisions could indicate that the case-law of the High Courts had been inconsistent (see paragraph 12 in limine above). It also appears that there were about 150 similar cases in total, all of which were eventually concluded in favour of claimants (see paragraph 8 above).

19. The Court also observes that the national legislation provides for a mechanism for overcoming inconsistencies before the second-instance courts, namely an appeal on points of law before the Supreme Court, but only if the value of the relevant claim exceeds EUR 4,000 (see paragraph 10 above). The Court notes that in at least ten cases, in all of which the value of the claim exceeded EUR 4,000, the Supreme Court allowed for an appeal on points of law and quashed the relevant High Court judgments, following which the courts awarded the claimants compensation in question (see paragraphs 6-7 above).

20. The applicant’s request for leave to lodge an appeal on points of law was rejected by the Supreme Court on the ground that it had not met the relevant threshold criterion, namely the value of the claim had not exceeded EUR 4,000 (see paragraph 3 in fine above). There is no indication that the Supreme Court interpreted and applied the admissibility criterion in the applicant’s case in an arbitrary manner (see Stoilkovska v. the former Yugoslav Republic of Macedonia, no. 29784/07, § 66, 18 July 2013), given the sufficiently clear wording of the relevant provision and the Supreme Court’s case-law in that regard (see paragraphs 10 and 4 in fine above). The fact remains, however, that the mechanism for overcoming the disputed inconsistencies among the second-instance courts could not be applied in the applicant’s case given the fact that the Supreme Court, owing to the operation of the rules on admissibility ratione valoris, lacked jurisdiction to examine the applicant’s case on the merits (see Stoilkovska, cited above, § 48). In the absence of a mechanism to remove the inconsistency in the application of domestic law that the applicant was faced with, the Court finds a violation of Article 6 of the Convention (ibid., § 49).

OTHER COMPLAINTS

21. The Court notes that, after the respondent Government had been given notice of the application, the applicant repeated other complaints initially made to the Court under Articles 6 and 14 of the Convention and Article 1 of Protocol No. 12, notably about: (a) a lack of access to court, (b) the length of the second set of civil proceedings, and (c) having been discriminated against.

22. The Court notes that on 18 February 2022 the Government were given notice of some of the applicant’s complaints, whereas the remainder of the application, which included the complaints specified in paragraph 21, was declared inadmissible by the President of the Section, sitting in a single-judge formation. That being so, the Court no longer has jurisdiction to examine these complaints (see KIPS DOO and Drekalović v. Montenegro, no. 28766/06, § 139, 26 June 2018).

APPLICATION OF ARTICLE 41 OF THE CONVENTION

23. In the Registry’s letter of 12 October 2022, the applicant was invited to submit any claims for just satisfaction within the time-limit fixed for the submission of his observations on the merits, and was reminded that failure to do so entailed the consequence that the Court would either make no award of just satisfaction or else reject the claim in part. He was also informed that this applied even if the applicant had indicated his wishes in this respect at an earlier stage of the proceedings. Even though he was legally represented, the applicant submitted a just satisfaction claim only after the expiration of the envisaged time-limit. The Court, therefore, makes no award (see, mutatis mutandis, Boucke v. Montenegro, no. 26945/06, § 99, 21 February 2012, and Novović v. Montenegro and Serbia, no. 13210/05, § 62, 23 October 2012).

FOR THESE REASONS, THE COURT, UNANIMOUSLY,

Declares the complaint concerning inconsistent practice of domestic courts admissible;
Holds that there has been a violation of Article 6 of the Convention;
Dismisses the applicant’s claim for just satisfaction.

Done in English, and notified in writing on 15 February 2024, pursuant to Rule 77 §§ 2 and 3 of the Rules of Court.

Attila Teplán Krzysztof Wojtyczek
Acting Deputy Registrar President